Είναι συχνό το φαινόμενο να έρχονται ασθενείς στο ιατρείο και να παραπονούνται ότι τελευταία αισθάνονται συνεχώς χάλια. Με τη λέξη «χάλια» οι ίδιοι συμπεριλαμβάνουν μια πληθώρα συμπτωμάτων τα οποία καλείται ο γιατρός να αποκρυπτογραφήσει ώστε να καταλήξει στη διάγνωση και να προχωρήσει στην κατάλληλη θεραπεία. Εδώ λοιπόν κρύβεται η έννοια του καλού ιστορικού που πρέπει να πάρει ο γιατρός, να «ψαρέψει» από τον ασθενή του στοιχεία που ίσως εκείνος δε δίνει και τόση σημασία, να αφιερώσει χρόνο για να μιλήσει και να εξετάσει, να μάθει τι είναι αυτό που τον έχει οδηγήσει σε αυτήν την κατάσταση.
Αντ’ αυτού όμως συχνά, ξεχνώντας την ιατρική μας υπόσταση, στρεφόμαστε από την πρώτη στιγμή στη λύση των εργαστηριακών εξετάσεων περιμένοντας από τα αποτελέσματα να μας δώσουν με σιγουριά τη διάγνωση. Σαν ώριμο φρούτο που θα πέσει στα χέρια μας. Αλλά, συχνά, δεν έρχεται! Και να και ένας καινούργιος κύκλος εξετάσεων για κάτι που δεν ελέγξαμε την πρώτη φορά. Και πάλι μπορεί να μη μας διαφωτίσουν. Και ο ασθενής μπορεί να γίνει «μπαλάκι» σε γιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων σε ένα ατέρμονο γαϊτανάκι, μια και μπορεί να χαθεί στον κυκεώνα και τη χαοτική πληθώρα των εξετάσεων.
Αβίαστα, το επόμενο συμπέρασμα είναι ότι «έχεις άγχος» και αυτό φταίει για όλα! Και μπορεί να συμφωνήσει και ο ασθενής γιατί όλη αυτή η κατάσταση, ότι δηλαδή αισθάνεται άρρωστος, το έχει φορτώσει στ’ αλήθεια στο άγχος.
Τα συμπτώματα όμως έχουν ξεκινήσει από άλλη αφετηρία. Μου εκμυστηρεύτηκε λοιπόν πρόσφατα μια γυναίκα ασθενής, φέρνοντας μαζί της και ένα ντοσιέ με εξετάσεις που είχε κάνει τον τελευταίο μήνα, ότι είμαι ο 4ος-5ος γιατρός στη σειρά και αποφάσισε να έρθει γιατί κάποιος φίλος της είπε: «αφού δεν έχεις έναν προσωπικό γιατρό που σε παρακολουθεί και ξέρει και το ιστορικό σου, πήγαινε και σε έναν παθολόγο, πριν πάρεις τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που σου έχουνε συστήσει»!
Ο φάκελος περιείχε γενικές αιματολογικές εξετάσεις, ορμονολογικό έλεγχο, ρευματολογικό έλεγχο, ΗΚΓ-Triplex καρδιάς, υπερηχογράφημα κοιλίας, γαστροσκόπηση – κολονοσκόπηση, ακτινογραφία θώρακος …, όλα σε φυσιολογικά επίπεδα. Οι εξετάσεις είχαν γίνει από πρόγραμμα ιδιωτικής ασφάλισης και οι γιατροί που εκτελούσαν τις εξετάσεις (μια και γι’ αυτό έφτανε σε αυτούς), απλά έδιναν την απάντηση ότι ο έλεγχος ήταν αρνητικός, χωρίς παθολογικά ευρήματα. Πριν λοιπόν περάσει και από τον ψυχίατρο, πέρασε να πει και ένα γεια στον παθολόγο, τον λαντζέρη της ιατρικής που δυστυχώς πολλοί ασθενείς δεν εκτιμούν όσο ρε παιδάκι μου έναν «ειδικό», όπως εδώ ο ρευματολόγος, ο καρδιολόγος, ο γαστεντερολόγος, ο ψυχίατρος, ή ο γιατρός της ασφαλιστικής εταιρείας ο οποίος μπορεί να είναι ακόμα και χωρίς ειδικότητα!
Ήμουν ο πρώτος που προσπάθησα να αποκρυπτογραφήσω τι σημαίνει για εκείνη το «χάλια» και το «νιώθω συνέχεια άρρωστη» και βρέθηκα αντιμέτωπος με έναν πραγματικό καταρράκτη από άτυπα συμπτώματα, σαν χύμα κομμάτια ενός παζλ που μπορεί να σε πιάνει απελπισία όταν τα βλέπεις, αλλά όταν αρχίζεις να τα ενώνεις ένα-ένα, αρχίζει να αποκαλύπτεται ολόκληρη η εικόνα.
Ας ξεκινήσουμε:
- Έλλειψη ενέργειας, δηλαδή γιατρέ έχω μόνιμη κόπωση εδώ και καιρό, κόβονται τα πόδια μου και με πονάνε. Και συνεχώς νυστάζω, αλλά δεν κοιμάμαι και καλά. Μάλλον επειδή αγχώνομαι …
- Νευρικότητα και σύγχυση, δηλαδή γιατρέ το μυαλό μου είναι σαν χαμένο, δεν μπορώ να σκεφτώ καλά και δεν έχω καν διάθεση να δουλέψω. Έχω πολλούς πονοκεφάλους, ζαλάδες και συνεχώς νευριάζω. Αλλά μου φαίνεται λογικό με την κατάστασή μου και το άγχος μου …
- Αρρυθμίες, δηλαδή γιατρέ καμιά φορά η καρδιά μου χτυπάει τρελά, παράξενα, αλλά ο καρδιολόγος δε μου βρήκε τίποτα, μάλλον από τους σκέτους-πολλούς καφέδες είπε. Και από το άγχος μου …
- Κακοσμία, δηλαδή γιατρέ μυρίζει και άσχημα το στόμα μου. Πήγα στον οδοντίατρό μου αλλά επειδή δε βρήκε παρά ένα-δυο θεματάκια που δεν αξιολογούνται, μου είπε να δω γαστρεντερολόγο γιατί αυτό καμιά φορά το κάνει η χολή και το στομάχι … Ο γαστρεντερολόγος δε βρήκε τίποτα στο υπέρηχο και στη γαστροσκόπηση και μου είπε και κάναμε και μια κολονοσκόπηση γιατί το έντερό μου που ξέρω ότι έχω χρόνια σπαστική κολίτιδα, τελευταία με τη δίαιτα που κάνω (!), έχει χειροτερέψει και με ταλαιπωρεί πάρα πολύ η δυσκοιλιότητα! Μάλλον κι εδώ γιατρέ το άγχος μου με έχει τσακίσει, γι’ αυτό είναι σε έξαρση και η κολίτιδα. Αλλά δε βρήκε τίποτα το παθολογικό!
Η ασθενής από τις απαντήσεις της ήταν πεπεισμένη, όπως βλέπετε, ότι όλα οφείλονται στο άγχος. Στις επόμενες ερωτήσεις μου, ξεδιπλώθηκε όλο το κουβάρι και αρχίσαμε να βγαίνουμε από τον λαβύρινθο.
- Ε: Από πότε έχουν αρχίσει όλα αυτά; * Απάντηση ασθενούς: Πάει καιρός, αλλά έχω αγχωθεί από τότε που ξεκίνησα τη δίαιτα για να χάσω βάρος
- Ε: Τι δίαιτα ακολουθείς; * Απάντηση ασθενούς: Δεν τρώω καθόλου υδατάνθρακες γιατί διάβασα ότι αυτοί φταίνε που παχαίνουμε και όχι τα λίπη και το κρέας.
Το άλυτο πρόβλημα της ασθενούς μου, μόλις είχε βρει τη λύση του. Και η διάγνωση δε χρειάστηκε καμία εξέταση, εκτός από ένα καλό ιατρικό ιστορικό (ίσως η μόνη εξέταση που μου επιβεβαίωσε τη διάγνωση ήταν η γενική ούρων -που συχνά οι ασθενείς ξεχνούν να μαζέψουν ούρα και δεν κάνουν- η οποία έδειχνε αφυδάτωση και κετόνες).
Φτάσαμε λοιπόν στο ζητούμενο! Πόσο κακοί είναι οι υδατάνθρακες, ποιοι είναι οι καλοί και ποιοι οι κακοί και πόση ζημιά μπορεί να πάθει ο οργανισμός μας όταν αποκλείουμε μια ολόκληρη κατηγορία τροφών; Μπορεί λοιπόν η έλλειψη υδατανθράκων να δημιουργήσει όλο αυτό το φάσμα των προβλημάτων που παρουσίαζε η ασθενής; Κατηγορηματικά ΝΑΙ.
Σκεφτείτε ότι μια ισορροπημένη διατροφή περιλαμβάνει:
- Υδατάνθρακες σε ποσοστό από 45-65%
- Πρωτεΐνες σε ποσοστό από 10-35%
- Λίπη σε ποσοστό από 20-35%
Δηλαδή οι υδατάνθρακες είναι η βασική καύσιμη ύλη, είναι αυτοί που μετά τη διάσπασή τους, θα μας δώσουν την απαραίτητη γλυκόζη, η οποία με τη βοήθεια της ινσουλίνης θα περάσει στα κύτταρά μας όπου θα χρησιμοποιηθεί ως καύσιμη ύλη ή θα αποθηκευτεί στο συκώτι και στους μύες ως γλυκογόνο.
Αν εμείς αποκλείσουμε από τη διατροφή μας τους υδατάνθρακες, τότε αφού αρχικά ο οργανισμός μας χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες του γλυκογόνου (γρήγορα), αναγκαστικά για να βρει ενέργεια στρέφεται στον λιπώδη ιστό. Η καύση του λίπους απαιτεί αρκετή κατανάλωση νερού (αφυδάτωση, δίψα) και κατά την καύση ελευθερώνονται χημικές ουσίες που λέγονται «κετόνες» που είναι υπεύθυνες για μια σειρά από συμπτώματα (πχ κόπωση, μυϊκοί πόνοι, νευρικότητα, σύγχυση κλπ). Δημιουργείται μια κατάσταση που λέγεται «κέτωση» η οποία μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό μας σε μια πιο βαριά κατάσταση που λέγεται «κετοξέωση» (διαταραχές ηλεκτρολυτών, αρρυθμίες, κοιλιακά άλγη κλπ).
Γι’ αυτό ο οργανισμός μας διώχνει τις κετόνες, από την αναπνοή (το στόμα μυρίζει, κακοσμία) και από τα ούρα (πολυουρία-δίψα, ξανά αφυδάτωση, κετόνες στη γενική ούρων). Επιπλέον, ο οργανισμός προσπαθεί να συνθέσει μόνος του γλυκόζη γιατί αυτή είναι η αποκλειστική πηγή ενέργειας του εγκεφάλου (η έλλειψη γλυκόζης προκαλεί πτώση νοητικής λειτουργίας, ζάλη κλπ). Έτσι, μέσω μιας χημικής αντίδρασης που λέγεται «γλυκονεογένεση», χρησιμοποιεί πρωτεΐνες και λίπος του οργανισμού μας, αποδυναμώνοντας-καταστρέφοντάς τον.
Επίσης, αποκλείοντας τελείως τους υδατάνθρακες, αποκλείουμε αναγκαστικά από τη διατροφή μαζί και τις φυτικές ίνες. Οπότε διαταράσσεται η λειτουργία του εντέρου (δυσκοιλιότητα) και κυρίως διαταράσσεται η ομοιοστασία και λειτουργικότητα του μικροβιώματος μας (τα καλά μας μικρόβια) που είναι υπεύθυνα για την πέψη, την παραγωγή βιταμινών αλλά και τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος (γιατρέ μου είμαι συνέχεια άρρωστη και αισθάνομαι χάλια).
Πόσα ακόμα να σας πω για να σας αποδείξω ότι ο αποκλεισμός μιας ομάδας από τις κατηγορίες των τροφών, μόνο προβλήματα μπορεί να φέρει (ιδιαίτερα όταν γίνεται χωρίς τη σωστή καθοδήγηση);
Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι όλοι οι υδατάνθρακες είναι καλοί. Λέμε λοιπόν ναι στους καλούς υδατάνθρακες, στους λεγόμενους και σύνθετους, που περιέχουν μεγάλες αλυσίδες μορίων σακχάρων και αυτοί είναι τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το αναποφλείωτο ρύζι, το μαύρο ψωμί, κάποιοι ξηροί καρποί. Λέμε όχι στους κακούς υδατάνθρακες, στους λεγόμενους και απλούς, δηλαδή όχι στη ζάχαρη, τα αναψυκτικά, τα κέικ, τις πίτες-σφολιάτες του εμπορίου, τα σιρόπια, τις μαρμελάδες, τα γλυκά, τις καραμέλες, το λευκό ψωμί, τα άσπρα μακαρόνια και το άσπρο επεξεργασμένο ρύζι, τις σως του εμπορίου κλπ. Όλα αυτά θα πρέπει να περιορίζονται δραστικά.
Τα φρούτα και τα λαχανικά αν και περιέχουν πιο απλούς υδατάνθρακες, επειδή ακριβώς περιέχουν και μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών, δε συμπεριφέρονται σαν κακοί απλοί υδατάνθρακες και μπορούμε να τα καταναλώνουμε ιδιαίτερα αν φροντίζουμε να μάθουμε σωστά τι σημαίνει γλυκαιμικός δείκτης (δηλαδή πόσο γρήγορα ανεβάζει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα μας μια τροφή) αλλά και γλυκαιμικό φορτίο (δηλαδή πόση ποσότητα ζάχαρης περιέχει η ποσότητα που τρώμε).
Επομένως, είναι πολύ σημαντική, όπως φάνηκε και από το παράδειγμα της ασθενούς μου, η λήψη του σωστού ιατρικού ιστορικού από τον ιατρό, κάτι που είναι ικανό να μας δώσει τη διάγνωση και να μας απαλλάξει από πολλά προβλήματα, ενώ σημαντική είναι και η εφαρμογή μίας ισορροπημένης διατροφής σαν αποτέλεσμα συνεργασίας γιατρού-ασθενούς-διαιτολόγου, γεγονός που θα μας βοηθήσει στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους και στην αποφυγή της παχυσαρκίας, μίας διαχρονικής αλλά σοβαρής πανδημίας.
Συχνά στα συνέδρια βάζουμε το ερώτημα τι έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα, τι ξέρουμε και πόσα ακόμα κομμάτια λείπουν από το παζλ της θεραπείας αυτής της παγκόσμιας και διαχρονικής πανδημίας, της παχυσαρκίας και όλων των επιπλοκών που επιφέρει στον παχύσαρκο ασθενή μας. Δεν μπορώ να πω ότι κι εγώ σαν γιατρός είμαι ευχαριστημένος από τα βήματα που έχουν γίνει. Αν είχαμε πετύχει να ελέγξουμε τη νόσο της παχυσαρκίας, δε θα βαδίζαμε κάθε χρόνο σε αύξηση του παγκόσμιου ποσοστού των ανθρώπων που πάσχουν από την παχυσαρκία. Σκεφτείτε ότι μέχρι το 2050, οι ρυθμοί δείχνουν ότι σε όλο τον κόσμο, οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι θα είναι περισσότεροι από αυτούς με φυσιολογικό βάρος. Ως γιατρός όμως έχω πάντα οδηγό το Ιπποκράτειο αξίωμα «ωφελείν ή μη βλάπτειν», δηλαδή να προσπαθήσω να ωφελήσω τον ασθενή μου και να μην κάνω κάτι που θα μπορούσε να τον βλάψει.
Κετογονική δίαιτα: Πιθανά οφέλη και βλάβες
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, μία ισορροπημένη διατροφή μπορεί να μας βοηθήσει όχι μόνο στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, αλλά στην προστασία της υγείας μας.
Ωστόσο, η ανάγκη ενός ανθρώπου να χάσει τα περιττά κιλά ή να διατηρήσει τα ήδη υπάρχοντα είναι τόσο μεγάλη με αποτέλεσμα να πέφτει συχνά θύμα διαφόρων ειδικευμένων και μη τσαρλατάνων. Ειδικά στην εποχή της τεχνολογίας, αυτό έχει πάρει εξαιρετικά μεγάλες διαστάσεις, γεγονός που δύναται να απειλήσει την ίδια την υγεία μας.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά και ας δούμε τα τρία μακροθρεπτικά συστατικά της διατροφής μας και την αξία τους.
Τα μακροθρεπτικά συστατικά της διατροφής μας είναι:
- οι υδατάνθρακες = 45-65% των αναγκών μας > η βασικότερη πηγή ενέργειας, κυρίως για τους μύες και τον εγκέφαλο,
- οι πρωτεΐνες = 10-30% των αναγκών μας > υλικά για να συνθέσει ο οργανισμός μας τις απαραίτητες δομικές ουσίες όπως ορμόνες, αιμοσφαιρίνη για τη μεταφορά οξυγόνου, αντισώματα κλπ και
- τα λίπη = 20-35% των αναγκών μας > τόσο για θερμορύθμιση, αποθήκευση ενέργειας αλλά και σύνθεση ορμονών, κυτταρικών τοιχωμάτων, μεταφορά λιποδιαλυτών βιταμινών κλπ
Όπως βλέπουμε, η αναγκαιότητα της κάθε ομάδας είναι πολύ μεγάλη και ιδιαίτερη. Το θέμα του αποκλεισμού των υδατανθράκων ιστορικά, τέθηκε για πρώτη φορά γύρω στο 1920 όταν παρατήρησαν ότι η αφαίρεσή τους από τη διατροφή των επιληπτικών παιδιών μείωνε τις κρίσεις και βελτίωνε το επίπεδο της ζωής τους. Στη δεκαετία 1960-1970 ξεκίνησαν οι μελέτες για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αποκλείοντας τους υδατάνθρακες από τη διατροφή (δίαιτα Atkins – καρδιολόγος, 1972). Τα κιλά χανόντουσαν πραγματικά γρήγορα και εντυπωσιακά αλλά το ίδιο γρήγορη ήταν η επανάκτηση του βάρους (κι ακόμα παραπάνω) μετά το τέλος της δίαιτας. Τελευταία ο αποκλεισμός των υδατανθράκων χρησιμοποιείται θεραπευτικά με καλά αποτελέσματα (αλλά κάτω από παρακολούθηση και καθοδήγηση) σε καρκινοπαθείς βασιζόμενοι στο γεγονός ότι τα καρκινικά κύτταρα ζουν και πολλαπλασιάζονται μόνο χρησιμοποιώντας γλυκόζη για τον μεταβολισμό τους.
Επομένως, η έλλειψη γλυκόζης οδηγεί σε μαρασμό το καρκινικό κύτταρο που δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί και έτσι γλυτώνουμε από υποτροπές της νόσου και ανάπτυξη νέων καρκίνων! Επίσης, στη Νευρολογία μελέτες δείχνουν ότι άτομα που υπό καθοδήγηση διατηρούν μια διατροφή με περιορισμό των υδατανθράκων, παρουσιάζουν μια βελτίωση των νευροεκφυλιστικών παθήσεων (πχ Azheimer, Parkinson κλπ) και στην αναπτυξιακή διαταραχή του αυτισμού, ίσως γιατί οι παραγόμενες κετόνες βελτιώνουν και πολλαπλασιάζουν τα μιτοχόνδρια των νευρικών κυττάρων. Τα μιτοχόνδρια είναι τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, επομένως η καλύτερη δραστηριότητά τους, αυξάνει συνολικά την απόδοσή τους, οδηγώντας και σε βελτίωση της άνοιας και των λοιπών γνωστικών λειτουργιών.
Ένα ακόμα φαινόμενο που ευνοείται από τις κετόνες που παράγονται στη λεγόμενη κετογονική διατροφή είναι η αυτοφαγία, η οποία είναι πρακτικά ένα είδος βιολογικού καθαρισμού των αποβλήτων που παράγονται μέσα στο κύτταρο κατά τον μεταβολισμό και τα οποία οδηγούν σε φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και γήρανση. Παρατηρείται επίσης βελτίωση της ρύθμισης των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και των τριγλυκεριδίων και καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Εδώ θα μπορούσε να πει κανείς «δε μας τα λες καλά γιατρέ, πριν μας έθαβες τη δίαιτα που έκανε η ασθενής σου και είχε τόσα προβλήματα και τώρα μας αραδιάζεις τόσα οφέλη». Πράγματι έτσι είναι. Πριν προχωρήσουμε θα πρέπει να πούμε δυο κουβέντες σχετικά με τις κετόνες, την κέτωση και την κετοξέωση.
Τι είναι οι κετόνες, η κέτωση και τι η κετοξέωση;
Όταν τρώμε φυσιολογικά, μετά τη διάσπαση των υδατανθράκων, με την παρουσία της ινσουλίνης, η γλυκόζη καταλήγει ως καύσιμη κινητήρια ενέργεια στα κύτταρα. Τι γίνεται όμως όταν δεν υπάρχουν υδατάνθρακες, όταν δηλαδή δεν υπάρχει γλυκόζη; Για λίγες ώρες-μέρες ο οργανισμός βρίσκει γλυκόζη από τα αποθέματα του οργανισμού (γλυκογόνο) και όταν εξαντλούνται και αυτά, στρέφεται εν μέρει στις πρωτεΐνες από τις οποίες θα συνθέσει γλυκόζη (νεογλυκογένεση) και κυρίως στον λιπώδη ιστό. Με τη διάσπαση του λίπους παράγονται κετόνες τις οποίες αναγκαστικά ο οργανισμός, ελλείψει γλυκόζης, χρησιμοποιεί σαν καύσιμη ύλη. Αυτό πια το σημείο είναι το σημείο που ονομάζουμε ότι ο οργανισμός μας είναι σε κέτωση.
Για να φτάσει κάποιος σε κέτωση απαιτούνται 3-4 ημέρες αλλά ανάλογα και με τη δραστηριότητα ή άλλες παθολογικές καταστάσεις μπορεί και να χρειαστούν εβδομάδες ή και λίγες ώρες (πχ βαριά εργασία, έντονη άσκηση, υπερκόπωση, σκληρή και επίπονη κετογονική δίαιτα, πυρετός-λοίμωξη, φάρμακα κλπ). Στη φάση αυτή της κέτωσης αρχικά εμφανίζονται άσχημα συμπτώματα όπως κακουχία, κακοδιαθεσία, πονοκέφαλος και κοιλιακά άλγη, διαταραχές ύπνου, ζάλη, μυαλγίες, ναυτία, ανορεξία, κακοσμία και άλλα τα οποία επειδή μοιάζουν με μια γριπώδη κατάσταση, έχει ονομαστεί «γρίπη κέτο». Προσοχή όμως, ανάλογα το υπόστρωμα κάθε ασθενούς αυτά δυνητικά μπορεί να διαρκέσουν ακόμα και εβδομάδες και να κάνουν τη ζωή δύσκολη (θυμηθείτε την ασθενή παραπάνω). Αν λοιπόν, τα επίπεδα κετόνης ξεπεράσουν κάποια όρια (είτε από ανάγκες του οργανισμού, για παράδειγμα πάσχοντας από διαβήτη, νεφροπαθής κλπ, είτε από μεγάλη και μακροχρόνια αποχή από υδατάνθρακες συνολικά λόγω δίαιτας με λιγότερο από 5% σε πρόσληψη υδατανθράκων, είτε από έλλειψη σωστής καθοδήγησης από ομάδα γιατρού-διαιτολόγου που γνωρίζει το αντικείμενο), τότε μπορεί να εμφανιστεί η οξέωση-κετοξέωση και να απειληθεί ακόμα και η ζωή!
Τι είναι η οξέωση και γιατί είναι τόσο σοβαρή για την υγεία μας;
Αν θυμάστε λίγο από τη χημεία, κάποιες χημικές ενώσεις χαρακτηρίζονται ως οξέα (πχ υδροχλωρικό οξύ) και κάποιες άλλες ως βάσεις ή αλκαλικές. Ο οργανισμός μας βρίσκεται σε μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτές που ονομάζεται οξεοβασική ισορροπία. Κάθε μεταβολή λόγω αλκαλικής ή όξινης υπερφόρτισης (ή και ανεπάρκειας) που μπορεί να οδηγήσει σε οξέωση ή αλκάλωση (δηλαδή διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας), ο οργανισμός μας κινητοποιεί μηχανισμούς διόρθωσης-αποκατάστασης μέσω των νεφρών και των πνευμόνων. Αν τα καταφέρει, όλα πάνε καλά και συνερχόμαστε, αν όμως δεν πάνε καλά τα πράγματα, τότε μπορεί η κατάσταση να ξεφύγει από τον έλεγχο των δυνάμεων του οργανισμού και μόνο με θεραπευτική παρέμβαση σε Νοσοκομείο να ξεφύγουμε τον θάνατο!
Τώρα που λίγο μπήκαμε στο πνεύμα, ας κατανοήσουμε ότι αυτά που τρώμε, η διατροφή μας, παίζει μεγάλο ρόλο σε αυτήν την οξεοβασική ισορροπία. Όταν οι τροφές μάς υπερφορτώνουν με όξινο φορτίο (keto diet), βαδίζουμε ένα επικίνδυνο μονοπάτι. Τέτοιες τροφές είναι συχνά αυτές που προτείνονται στην κετογονική διατροφή (λίπη, παχιά κρέατα, βούτυρο, κίτρινα σκληρά τυριά κλπ). Και μάλιστα πολλοί φτάνουν να προτείνουν μια πολύ σκληρή αναλογία με:
- Υδατάνθρακες: <5-10%,
- Πρωτεΐνες: <15-20% και
- Λιπαρά: >90%.
Και πολλοί που κάνουν αυτή τη δίαιτα, ιδιαίτερα χωρίς καθοδήγηση, με καλοθελητές του Διαδικτύου ή φίλους από το γυμναστήριο κλπ, τρώνε αυτά που λέμε «βρώμικη-keto», δηλαδή κακά λιπαρά κορεσμένα, μπέικον, λουκάνικα κλπ, αντί να επικεντρωθούν στα καλά λιπαρά του ελαιολάδου, των ελιών, του αβοκάντο, των λιπαρών ψαριών, της σοκολάτας με >90% κακάο, του ταχινιού κλπ. Και παρατείνουν χωρίς έλεγχο αυτήν τη λανθασμένη διατροφή, κινδυνεύοντας από νεφρολιθίαση-νεφροπάθεια, οστεοπόρωση, ουρική αρθρίτιδα και έλλειψη βιταμίνης Β και μετάλλων όπως μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Επίσης, φοβούμενοι μη φάνε υδατάνθρακες, δεν τρώνε ούτε επιτρεπόμενα λαχανικά όπως κουνουπίδι, μπρόκολο, σπανάκι, αγγούρι κλπ.
Μετά από όλα αυτά, είσαστε σίγουροι ότι:
- είναι μια αποδεκτή διατροφή;
- θα ξέρετε εσείς ή και ο καθοδηγητής σας όλα τα μυστικά μιας δύσκολης εξίσωσης;
- επιτρέπει η υγεία σας και τα πιθανά νοσήματα που έχετε να την ακολουθήσετε;
- επιτρέπεται να τη συνδυάσετε με τα φάρμακα που λαμβάνετε;
- θα χάσετε βάρος αν τρώτε 5000-6000 θερμίδες και περνάτε όλη τη μέρα σας στον καναπέ βλέποντας τηλεόραση;
Θα τελειώσω λέγοντας ότι οι μελέτες έδειξαν ότι μπορεί κάποιος που κάνει ketodiet αρχικά να χάνει πιο γρήγορα κιλά, αλλά σε βάθος χρόνου, πχ μετά από έναν χρόνο δίαιτας, όσοι έχουν ακολουθήσει οποιαδήποτε δίαιτα, είχαν το ίδιο αποτέλεσμα απώλειας βάρους. Επομένως, βρείτε παρέα με τον γιατρό σας και τον διαιτολόγο σας την ιδανική για εσάς δίαιτα, που δε θα υπονομεύει την υγεία σας και αφού αποφασίσετε να αλλάξετε και τις κακές σας συνήθειες, τότε κάντε το σωστό βήμα. Ίσως οι λύσεις που ακόμα δεν έχουμε βρει με βεβαιότητα να κρύβονται σε συνδυασμούς διατροφών (ήπια κέτωση – μεσογειακή ολιγοθερμιδική – διαλειμματική), πάντα με τη βοήθεια του ειδικού.
Νικόλαος Γεωργιάδης, Ιατρός Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας
