Η παχυσαρκία σχετίζεται με διαταραχές της γνωστικής λειτουργίας επηρεάζοντας τη μάθηση και τη μνήμη. 

Στην παρακάτω εικόνα, μπορούμε να δούμε σε πόση ποσότητα υγιεινών κι ανθυγιεινών τροφίμων αντιστοιχεί η ίδια ποσότητα θερμίδων (στην προκειμένη περίπτωση ποσότητα 250 θερμίδων). Για παράδειγμα, 481 γρ μήλου έχουν τις ίδιες θερμίδες με 53 γρ από πατατάκια ολικής! Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να αντιληφθούμε λίγο καλύτερα τη σημασία της ποιότητας ενός τροφίμου, το οποίο περιέχει συνήθως αρκετές θερμίδες σε τόση μικρή ποσότητα.

Πηγή: Οδηγός Διατροφής για τη Ρύθμιση του Διαβήτη, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία – Nutriondata.self.com

Εδώ αξίζει βέβαια να υπενθυμίσουμε ότι δε διαχωρίζουμε τα τρόφιμα μόνο από τις θερμίδες, αλλά και από τα θρεπτικά συστατικά που μας προσφέρουν. Στη δεύτερη κατηγορία τροφίμων της εικόνας βρίσκονται όλα τα φτωχά σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα.

Τα παιδιά μέχρι και 18 ετών, όπως αναφέρθηκε και σε παραπάνω ενότητες, απαγορεύεται να κάνουν δίαιτα με σκοπό την απώλεια βάρους, γιατί είναι ακόμη στην ανάπτυξη η οποία είναι μια απαιτητική διαδικασία σε θρεπτικά συστατικά. 

Ωστόσο, πολλές φορές παιδιά στην εφηβεία επιχειρούν να χάσουν βάρος ακολουθώντας διάφορες δίαιτες για τις οποίες έμαθαν πληροφορίες είτε από το διαδίκτυο είτε είναι γνώστες της φράσης «αν θέλεις να χάσεις βάρος, πρέπει να μειώσεις το φαγητό» ή «να κόψεις το βραδινό». Τέτοιου είδους πρακτικές είναι βίαιες προς το σώμα και τη φυσιολογική του λειτουργία.

Διαταραγμένη σχέση με το φαγητό μπορούν να αναπτύξουν και τα αγόρια και τα κορίτσια. Οι λόγοι είναι πολλοί, όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κακή εικόνα σώματος, η μοναχικότητα, το bullying, κάποιο πρόβλημα υγείας που χρειάζεται ειδική διατροφική προσέγγιση κλπ. Όμως το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Ένα παιδί στην πιο απαιτητική για την ανάπτυξή του περίοδο να περιορίζει υπερβολικά την πρόσληψη τροφής του. Ωστόσο, η διαταραγμένη αυτή σχέση με το φαγητό μπορεί να επαναπροσδιοριστεί με τη συμβολή ειδικής ομάδας επαγγελματιών υγείας. 

Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι η διαταραγμένη σχέση με το φαγητό μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, όταν κάποιος δεν έχει διατροφική εκπαίδευση. Γι’ αυτόν τον λόγο, χρειάζεται να εκπαιδευτούμε και να μάθουμε να τρώμε σωστά και σύμφωνα με τις εξειδικευμένες ανάγκες μας και το ιστορικό μας.  

Το αμυντικό μας σύστημα, ή αλλιώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα επηρεάζεται γενικότερα από πολλούς παράγοντες, όπως η ύπαρξη στρες, η έλλειψη ή η κακή ποιότητα ύπνου, αλλά βασικό ρόλο παίζει η διατροφή. Η φτωχή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή και τη δραστηριότητα των ανοσοκυττάρων και των αντισωμάτων. Αυτοί οι δύο τύποι κυττάρων είναι οι στρατιώτες πρώτης γραμμής απέναντι στον εχθρό που θα κινητοποιηθεί εναντίον του οργανισμού μας.

Ορισμένα διατροφικά πρότυπα μπορεί να προετοιμάσουν καλύτερα το σώμα για μικροβιακές προσβολές, αλλά τα μεμονωμένα τρόφιμα είναι δύσκολο να προσφέρουν ειδική προστασία. Κάθε στάδιο της ανοσολογικής απόκρισης του σώματος βασίζεται στην παρουσία πολλών μικροθρεπτικών συστατικών. Παραδείγματα τέτοιων θρεπτικών συστατικών που έχουν αναγνωριστεί ως κρίσιμα για την ανάπτυξη και τη λειτουργία των ανοσοκυττάρων είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη D, ο ψευδάργυρος, το σελήνιο, ο σίδηρος, οι πρωτεΐνες κ.ά.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 προκαλείται από την τάση του ανοσοποιητικού συστήματος να επιτίθεται στα δικά του κύτταρα, τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Τα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν έναν πιθανό ρόλο πολλών παραγόντων, μεταξύ των οποίων φαίνεται να εμπλέκεται η βιταμίνη D. Πέρα από τον κεντρικό ρόλο της στη ρύθμιση της ομοιόστασης του ασβεστίου και των οστών, η βιταμίνη D ασκεί δράση στην ανοσία, τις καρδιαγγειακές και μεταβολικές λειτουργίες καθώς ο υποδοχέας της βιταμίνης D εκφράζεται σχεδόν παντού σε πυρηνικά κύτταρα και πιο συγκεκριμένα στα β-κύτταρα του παγκρέατος και σε ιστούς που ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη, όπως ο σκελετικός μυς, το μυοκάρδιο και ο λιπώδης ιστός.

Πολλές μελέτες επικεντρώθηκαν στη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων του ορού της βιταμίνης D (25 (OH)D3) και των αυτοάνοσων παθήσεων. Στην πραγματικότητα, οι πάσχοντες από αυτοάνοσες παθήσεις, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1, είχαν χαμηλότερα επίπεδα ορού βιταμίνης D σε σύγκριση με τους μη πάσχοντες και πιο επιβαρυμένη νόσο. Επιπλέον, ορισμένοι πολυμορφισμοί του υποδοχέα της βιταμίνης D  έχουν συσχετιστεί με τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτοάνοσων παθήσεων.

Συνολικά, πρόσφατες μελέτες επιβεβαίωσαν ότι χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στον ορό ανιχνεύονται σε παιδιά με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 και σχετίζονται σημαντικά με υψηλότερα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) και μειωμένο μεταβολικό έλεγχο. Είναι ενδιαφέρον ότι η συμπλήρωση βιταμίνης D μπορεί δυνητικά να βελτιώσει τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα υποδηλώνοντας καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της ομοιόστασης της γλυκόζης.

Μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες με πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια υποστηρίζει την ανάπτυξη και τη συντήρηση των ωφέλιμων μικροβίων που βρίσκονται στον γαστρεντερικό μας σωλήνα. Επίσης, μια διατροφή γεμάτη με προβιοτικά και πρεβιοτικά τρόφιμα είναι ευεργετική. Τα προβιοτικά τρόφιμα περιέχουν ζωντανά χρήσιμα βακτήρια και τέτοια είναι: το κεφίρ, το γιαούρτι με ζωντανές ενεργές καλλιέργειες, τα λαχανικά που έχουν υποστεί ζύμωση και το λάχανο τουρσί.

Από την άλλη, τα πρεβιοτικά είναι ουσίες οι οποίες προέρχονται από τύπους υδατανθράκων (κυρίως ινών) που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αφομοιώσουν. Ωστόσο, αποτελούν τροφή για τα βακτήρια των προβιοτικών τροφίμων, προσφέροντας οφέλη στη χλωρίδα του γαστρεντερικού σωλήνα και περιέχονται στα λαχανικά, τη βρώμη, την μπανάνα, το σκόρδο κ.ά.

Καθώς μεγαλώνουμε, η ανοσολογική μας ικανότητα απόκρισης μειώνεται και αυτό οδηγεί με τη σειρά του στην προσβολή του οργανισμού μας από περισσότερες λοιμώξεις. Μάλιστα, οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να προσβληθούν από μολυσματικές ασθένειες.

• οδηγεί σε κακή ροή αναπνοής, ειδικά εάν περιορίζεται η πρόσληψη υδατανθράκων; Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο σώμα μας σε μια μεταβολική κατάσταση που ονομάζεται κέτωση που προκαλεί αυτόνομη παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων κετονών από το σώμα.
• προκαλεί ανωμαλία στη φυσιολογική λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα είτε με δυσκοιλιότητα είτε με διάρροια; 
• οδηγεί σε αφυδάτωση; Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα ξεπλένει την περίσσεια αζώτου της πρωτεΐνης με υγρά και νερό. Μάλιστα, μπορεί να μη νιώθουμε παραπάνω διψασμένοι, όμως έχουμε αφυδατωθεί. 
• μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις; Αυτό μπορεί να σχετίζεται με υψηλότερη πρόσληψη κορεσμένου λίπους και χοληστερόλης από την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων που είναι πλήρη σε λιπαρά. Αντίθετα, η κατανάλωση πουλερικών, ψαριών και ξηρών καρπών μειώνει τον κίνδυνο.
• προκαλούν απώλεια ασβεστίου; Αυτό μερικές φορές σχετίζεται με την οστεοπόρωση και την κακή υγεία των οστών.

Εδώ να διευκρινιστεί πως κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, είναι απαραίτητο να καταναλώνεται μια έξτρα μερίδα πρωτεΐνης εξαιτίας του έντονου ρυθμού ανάπτυξης.

Συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού:

Βασιλική Λαζαρίδου

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος