Άρθρο των Α. Μελιδώνη, Α. Νικολάου, Ν. Γεωργιάδη
Τι είναι και πως δημιουργείται η περιφερική αγγειοπάθεια στο άτομο με διαβήτη ;
Η περιφερική αγγειοπάθεια ή περιφερική αγγειακή νόσος ανήκει και αυτή στην κατηγορία των μακροαγγειακών επιπλοκών του διαβήτη. Μαζί της, στην ίδια κατηγορία επιπλοκών ανήκουν: η στεφανιαία νόσος και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Είναι μία από τις τρείς σοβαρότερες εκδηλώσεις της καρδιαγγειακής νόσου στους διαβητικούς ασθενείς.
Αποτελεί σημαντικό παράγοντα νοσηρότητας, θανάτου και επιβάρυνσης της ποιότητας ζωής των ασθενών με διαβήτη. Συχνά εμφανίζεται στους διαβητικούς χωρίς συμπτώματα (λόγω συνυπάρχουσας νευροπάθειας που προκαλεί μειωμένη αίσθηση της έντασης του πόνου).
Προκαλείται από στένωση ή απόφραξη (φράξιμο) της αιματικής ροής αρτηριακού κλάδου στα πόδια. Η περιφερική αγγειοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία εξελκώσεων, γάγγραινας ή και ακρωτηριασμού. Σύνηθες αίτιο της αποτελεί η αθηροσκλήρωση, ενώ συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιακό ή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη πολλαπλών αθηρωματικών και θρομβωτικών βλαβών στις αρτηρίες των κάτω άκρων, με δυνητικά προοδευτική εξέλιξη, προκαλώντας σταδιακή στένωση και τελικά απόφραξη του αγγειακού αυλού. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η μείωση της αιματικής ροής στο πάσχον άκρο (ισχαιμία, διαλείπουσα χωλότητα) ή/και πλήρης απόφραξη (κρίσιμη ισχαιμία με πιθανότητα ακρωτηριασμού του άκρου στο 4% των περιπτώσεων).
Ποιοι παράγοντες συντελούν στην δημιουργία της περιφερικής αγγειοπάθειας στα άτομα με διαβήτη ;
Οι παράγοντες αυτοί είναι: το κάπνισμα, η διαταραχή των επιπέδων λιπιδίων, η αρτηριακή υπέρταση, η μεγάλη χρονική διάρκεια του διαβήτη, η ανεπιτυχής ρύθμισή του, όπως και η πιθανή συνύπαρξη βλαβών στα μικρότερα αγγεία (μικροαγγειοπάθεια) των νεφρών και οφθαλμών.
Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της περιφερικής αγγειοπάθειας για τους διαβητικούς ασθενείς ;
Η περιφερική αγγειοπάθεια δεν αποτελεί ειδική εκδήλωση μόνο στα άτομα με διαβήτη. Είναι όμως συχνότερη σε αυτά, εμφανίζεται σε μικρότερη ηλικία, έχει ταχύτερη εξέλιξη και προσβάλει συνήθως τα περιφερικότερα τμήματα των αρτηριών των κάτω άκρων. Ωστόσο δεν παρουσιάζει διαφορές στην συχνότητα εμφάνισης της μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Οι διαβητικοί με περιφερική αγγειοπάθεια, έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να υποστούν ακρωτηριασμό έναντι των μη διαβητικών με περιφερική αγγειοπάθεια άλλης αιτιολογίας. Στις Η.Π.Α. προσβάλλει περίπου 12 εκατομμύρια ασθενείς (το 20 έως 30% αυτών έχουν διαβήτη).
Κάθε 30 δευτερόλεπτα διενεργείται ένας ακρωτηριασμός κάτω άκρου παγκοσμίως από σακχαρώδη διαβήτη.
Το άμεσο κόστος ενός ακρωτηριασμού που σχετίζεται με το διαβητικό πόδι κυμαίνεται από 30.000 έως 60.000 δολάρια. Το 25% των ασθενών μετά τον πρώτο ακρωτηριασμό χρειάζεται εισαγωγή σε ίδρυμα και μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια το 44% αυτών θα καταλήξει. Τα έλκη των ποδιών προηγούνται στο 85% όλων των ακρωτηριασμών στους διαβητικούς ασθενείς.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η περιφερική αγγειακή νόσος ;
Κύριο σύμπτωμα της νόσου αποτελεί η διαλείπουσα χωλότητα, η οποία χαρακτηρίζεται συνήθως από έναν παροδικό, συσφιγκτικού τύπου, πόνο που εμφανίζεται κατά την βάδιση. Ο πόνος υποχωρεί αμέσως με την διακοπή της βάδισης. Η εντόπιση του πόνου εξαρτάται από την ανατομική θέση της βλάβης του αγγείου – κυρίως εμφανίζεται στις γαστροκνημίες (γάμπες).
Ο όρος κρίσιμη ισχαιμία αποτελεί την σοβαρότερη μορφή περιφερικής αγγειακής νόσου με δυσμενή πρόγνωση και απειλεί τη βιωσιμότητα του μέλους.
Πώς ελέγχεται κάποιο άτομο με διαβήτη προκειμένου να διαπιστωθεί αν έχει περιφερική αγγειακή νόσο ;
Κάθε ατομο με σακχαρώδη διαβήτη ή προ-διαβήτη πρέπει να εξετάζεται για την ύπαρξη ή μη περιφερικής αγγειακής νόσου. Η πολύ καλή λήψη ιατρικού ιστορικού και η λεπτομερής κλινική εξέταση, σε συνδυασμό με την εφαρμογή τεχνικών εκτίμησης της ροής του αίματος των υπό εξέταση αγγείων, βοηθούν σημαντικά στην διάγνωση της νόσου.
Μετά την διάγνωση της περιφερικής αρτηριακής νόσου, απαιτείται τακτική παρακολούθηση από ειδική ομάδα (ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό), με σκοπό την αντιμετώπιση και διάσωση του σκέλους.
Τι είναι το ΄΄διαβητικό πόδι΄΄ ;
Με τον όρο αυτό περιγράφονται οι βλάβες(δυσμορφίες,έλκη) που μπορεί να δημιουργηθούν στο πόδι ή πόδια ενός ασθενή με διαβήτη, ως αποτέλεσμα συνήθως συνύπαρξης περιφερικής αγγειοπάθειας ή/και διαβητικής περιφερικής νευροπάθειας. Ο ασθενής με περιφερική νευροπάθεια (βλάβη των αισθητήριων νεύρων) αδυνατεί να αισθανθεί τα επώδυνα ερεθίσματα. Εάν υπάρξει μικροτραυματισμός π.χ. από στενό παπούτσι, μπορεί να δημιουργηθεί μεγάλη και βαθειά πληγή (έλκος). Το έλκος μπορεί να επιμένει έως και μήνες, να μολυνθεί και να προκαλέσει ακόμη και λοίμωξη στο υποκείμενο οστό.
Για τη θεραπεία των ελκών, απαιτείται πριν απ’ όλα «αποφόρτιση» (να μην πιέζεται η περιοχή σχεδόν καθόλου). Θεωρείται αναγκαία η τακτική τοπική περιποίηση και ο τακτικός χειρουργικός καθαρισμός από ειδικό, με ή χωρίς παράλληλη χρήση αντιβιοτικών. Δυστυχώς, στα περισσότερα επαναλαμβανόμενα βαθιά έλκη που συνοδεύθηκαν από λοιμώξεις, η κατάληξη δεν ήταν τις περισσότερες φορές η καλύτερη, καθότι ο ακρωτηριασμός δεν απεφεύχθη. Η πρόληψη για την αποφυγή των ελκών πρέπει να βασίζεται στα ειδικά παπούτσια με ειδικούς πάτους για διαβητικούς και στη σωστή εκπαίδευση για την καθημερινή φροντίδα των ποδιών. Είναι πολύ σημαντικό, τα άτομα με διαβήτη να ελέγχουν τακτικά τα πόδια τους, ώστε να εντοπίζουν τυχόν προβλήματα σε πολύ αρχικά στάδια.
Ποια είναι η θεραπεία της περιφερικής αγγειακής νόσου για τον διαβητικό ασθενή ;
Ειδική φαρμακευτική αγωγή που να παρέχει τεκμηριωμένα ευεργετικά αποτελέσματα στην περιφερική αγγειακή νόσο δεν υπάρχει. Στο γενικότερο πλαίσιο αντιμετώπισης του ατόμου με διαβήτη απαραίτητα μέτρα είναι: α. η καλή ρύθμιση του σακχάρου, β. η ενδεδειγμένη (εφόσον απαιτείται) για την αντιμετώπιση της αθηροσκληρυντικής νόσου και της αρτηριακής υπέρτασης θεραπεία και γ. η υγιεινή διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση. Για την αποφυγή ή ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων εμφάνισης της διαλείπουσας χωλότητας, συστήνεται η εφαρμογή προγράμματος καθημερινής ήπιας άσκησης (π.χ. βάδισμα 30 με 45 λεπτά την ημέρα). Μετά εφαρμογή άσκησης 10 λεπτών, πρέπει να γίνεται ολιγόλεπτη ανάπαυση. Οι συνεδρίες άσκησης τυπικά διεξάγονται τρεις φορές την εβδομάδα για τρεις μήνες.
Εξαιρετικής σημασίας είναι η διακοπή του καπνίσματος. Στην διαλείπουσα χωλότητα που επιμένει, χορηγείται κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ενώ αν εμφανισθεί σημαντική μείωση της απόστασης βάδισης ή διαγνωσθεί κρίσιμη ισχαιμία, επιχειρείται επεμβατική αποκατάσταση της αιμάτωσης.
(Πηγή: Ε.ΚΟ.ΜΕ.Ν.)
