
Με την πανδημία του κορωνοϊού να παραμένει νωπή στην καθημερινότητά μας, καθώς ο ιός είναι ακόμη εδώ, μια νέα ασθένεια έχει προστεθεί το τελευταίο διάστημα εντείνοντας την ανησυχία μας. O λόγος για την ευλογιά των πιθήκων.
Τι ξέρουμε για την ευλογιά των πιθήκων;
Η ευλογιά των πιθήκων είναι ένας ιός από το γένος Orthopoxvirus που περιλαμβάνει τον ιό της variola (που προκαλεί την ευλογιά) και τον ιό της ευλογιάς των αγελάδων. Τα κύρια συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν πυρετό, διογκωμένους λεμφαδένες και ένα διακριτικό ανώμαλο εξάνθημα.
Υπάρχουν δύο κύρια στελέχη του ιού που ενέχουν πολύ διαφορετικούς κινδύνους:
- Στέλεχος Congo Basin: 1 στους 10 ανθρώπους που έχουν μολυνθεί από αυτό το στέλεχος έχει πεθάνει
- Στέλεχος Δυτικής Αφρικής: Περίπου 1 στους 100 ανθρώπους που μολύνθηκαν από αυτό το στέλεχος πέθανε
Αυτήν τη στιγμή, οι υγειονομικές αρχές στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου συγκεντρώνονται και τα περισσότερα περιστατικά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έχουν δείξει ότι βλέπουν το πιο ήπιο στέλεχος στους ασθενείς που νοσούν.
Από πού προήλθε η ευλογιά των πιθήκων;
Ο ιός ανακαλύφθηκε αρχικά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό σε πιθήκους που κρατούνταν για ερευνητικούς σκοπούς (εξ ου και το όνομα). Τελικά, ο ιός μεταδόθηκε στους ανθρώπους μετά την ανακάλυψή του το 1958.
Θεωρείται ευρέως ότι ο εμβολιασμός εναντίον ενός άλλου παρόμοιου ιού, της ευλογιάς, βοήθησε να αποτραπεί η εμφάνιση επιδημιών ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπινους πληθυσμούς. Κατά ειρωνικό τρόπο, η επιτυχής εξάλειψη της ευλογιάς και η τελική κατάργηση αυτού του προγράμματος εμβολίων, άνοιξε την πόρτα σε μια νέα ιογενή απειλή. Σήμερα, υπάρχει πλέον ένας αυξανόμενος πληθυσμός ανθρώπων που δεν έχουν πια ανοσία έναντι του ιού.
Τώρα που οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί αίρονται σε πολλά μέρη του κόσμου, οι ιοί μπορούν πλέον να μεταπηδήσουν ξανά μεταξύ των χωρών. Αρκετά κρούσματα έχουν πλέον αναφερθεί στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες.
Αν και τα κρούσματα είναι σπάνια στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, θεωρείται ενδημικός σε περιοχές της Δυτικής Αφρικής. Για παράδειγμα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι η Νιγηρία έχει βιώσει πάνω από 550 αναφερόμενα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων από το 2017 έως σήμερα. Υπενθυμίζεται δε ότι η τρέχουσα επιδημία στο Ηνωμένο Βασίλειο προήλθε από ένα άτομο που επέστρεψε από ένα ταξίδι στη Νιγηρία.
Θα μπορούσε η ευλογιά των πιθήκων να γίνει μια νέα πανδημία;
Η ευλογιά των πιθήκων, η οποία μεταδίδεται κυρίως μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ ζώου και ανθρώπου, δεν είναι γνωστό αν μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων. Τα περισσότερα άτομα που έχουν μολυνθεί από την ευλογιά των πιθήκων μεταδίδουν τον ιό μεταξύ μηδέν και ενός ατόμου. Επομένως, τα κρούσματα συνήθως εξαφανίζονται. Για τον λόγο αυτό, το σημερινό γεγονός όπου τα κρούσματα εκδηλώνονται ταυτόχρονα σε πολλές χώρες είναι ανησυχητικό για τις υγειονομικές αρχές και τους οργανισμούς που παρακολουθούν τη μετάδοση του ιού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ανακοινώσει ότι η ευλογιά των πιθήκων εξακολουθεί να αποτελεί έναν «μέτριο κίνδυνο» συνολικά για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά την καταγραφή περιστατικών μόλυνσης σε χώρες, όπου η ασθένεια δεν εντοπίζονταν μέχρι τώρα.
«Ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία μπορεί να γίνει μεγαλύτερος αν αυτός ο ιός εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και εδραιωθεί ως μία ανθρώπινη παθογένεια, μεταδιδόμενος σε ομάδες υψηλότερου κινδύνου για να νοσήσουν βαριά, όπως τα μικρά παιδιά, αλλά και άτομα που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή», ανακοίνωσε ο ΠΟΥ.
Σημειώνεται ότι μέχρι την 26η Μαΐου, συνολικά 257 επιβεβαιωμένα περιστατικά μόλυνσης και 120 ύποπτα κρούσματα είχαν καταγραφεί σε 23 χώρες-μέλη του ΠΟΥ στις οποίες ο ιός δεν είναι ενδημικός, όπως ανέφερε σε τελευταία ανακοίνωσή του ο Οργανισμός. Μέχρι στιγμής δεν έχουν αναφερθεί θάνατοι.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η ξαφνική εμφάνιση της ευλογιάς των πιθήκων σε αρκετές χώρες στις οποίες δεν ενδημούσε, αφήνει να εννοηθεί ότι υπήρξε μετάδοση, η οποία δεν εντοπίστηκε για αρκετό καιρό, αλλά και πρόσφατα γεγονότα που ενίσχυσαν τη μετάδοση. Ο ΠΟΥ πρόσθεσε ότι αναμένει περισσότερα περιστατικά να καταγραφούν, καθώς η επιτήρηση διευρύνεται.

Η Σιλβί Μπριάν, διευθύντρια του ΠΟΥ αρμόδια για την ετοιμότητα έναντι σε μολυσματικές νόσους, δήλωσε ότι η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να αναχαιτισθεί εύκολα στις χώρες όπου δεν είναι ενδημική αν οι αρμόδιες αρχές προχωρήσουν άμεσα σε συγκεκριμένες δράσεις. «Πιστεύουμε πως, αν πάρουμε τα σωστά μέτρα τώρα, μπορούμε να την αναχαιτίσουμε εύκολα», είπε συγκεκριμένα η ανώτερη αξιωματούχος του ΠΟΥ, και πρόσθεσε ότι οι πολίτες δεν πρέπει να ανησυχούν δεδομένου ότι η μετάδοση της εν λόγω νόσου είναι πολύ πιο βραδεία απ’ ό,τι άλλων ιών όπως ο κορωνοϊός.
Αξιωματούχοι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατά τη διάρκεια τεχνικής ενημέρωσης των κρατών μελών του Οργανισμού στην ετήσια συνέλευσή του, αναφερόμενοι στην ίδια μολυσματική νόσο, δήλωσαν ότι προς το παρόν δεν τίθεται θέμα μαζικού εμβολιασμού, ενώ συνιστάται ο στοχευμένος εμβολιασμός σε άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με ήδη μολυσμένα άτομα. Η Ρόζαμουντ Λιούις, επικεφαλής της γραμματείας του Οργανισμού για την ευλογιά, δήλωσε: «Η διερεύνηση των κρουσμάτων, η ιχνηλάτηση των επαφών, η απομόνωση στο σπίτι είναι τα καλύτερα μέτρα που μπορεί κανείς να πάρει».
Τι εμβόλια υπάρχουν και πώς χρησιμοποιούνται για την ευλογιά των πιθήκων;
Σήμερα είναι διαθέσιμοι δύο τύποι του εμβολίου της ευλογιάς, που θεωρούνται αποτελεσματικοί και για την ευλογιά των πιθήκων, αναφέρουν οι Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ). Ο κλασικός τύπος του εμβολίου που βασίζεται σε εξασθενημένο ιό vaccinia, ενώ η πιο πρόσφατη τεχνολογία βασίζεται σε εμβόλιο εξασθενημένου ιού vaccinia που δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί.
Είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι τα μέχρι τώρα δεδομένα, όπως προαναφέρθηκε, συγκλίνουν ότι δεν υπάρχει ένδειξη για εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού. Ο εμβολιασμός για την ευλογιά των πιθήκων χρησιμοποιείται στοχευμένα και στα πλαίσια προφύλαξης πριν και μετά από έκθεση.
Τα άτομα στα οποία μπορεί να προσφερθεί το εμβόλιο είναι επαγγελματίες υγείας που έρχονται σε επαφή με περιστατικά ευλογιάς των πιθήκων, αλλά και οι στενές επαφές των περιστατικών. Η μέθοδος εμβολιασμού των στενών επαφών και των γύρω επαφών ονομάζεται «εμβολιασμός δακτυλίδι» και αποσκοπεί στο να περιχαρακώσει κάθε περιστατικό δημιουργώντας ένα τείχος ανοσίας στις κοντινές κοινωνικές επαφές. Όσον αφορά τον εμβολιασμό μετά από έκθεση, είναι σημαντικό να γίνει εντός των πρώτων 4 ημερών καθώς φαίνεται ότι μετά τις 4 ημέρες η αποστειρωτικού τύπου ανοσία φθίνει σημαντικά, αν και υπάρχει όφελος για τη μείωση της βαρύτητας της νόσου, αναφέρουν οι επιστήμονες.
Πόσο σοβαρή είναι η νόσος;
Η ευλογιά των πιθήκων είναι μεταδοτική ασθένεια, η οποία είναι συνήθως ήπια, ενώ είναι ενδημική σε περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής. Η ασθένεια μεταδίδεται έπειτα από στενή επαφή, ενώ μπορεί να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα, με την εφαρμογή μέτρων, όπως η αυτό-απομόνωση και η τήρηση μέτρων υγιεινής.
Ο τύπος του ιού που έχει προκαλέσει την τρέχουσα επιδημική έξαρση εκτός Αφρικής είναι ο τύπος που ενδημεί στη Δυτική Αφρική. Ο ιός αυτός στην Αφρική έχει καταγράψει θνητότητα της τάξης του 1%, αναφέρουν οι επιστήμονες Μαγιορκίνης και Δημόπουλος, ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις υποκαταγραφής των κρουσμάτων και συνεπώς η πραγματική θνητότητα εκτιμάται ότι θα είναι αρκετά χαμηλότερη. Επίσης υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αρκετοί έχουν περάσει τη νόσο υποκλινικά ή ασυμπτωματικά, καθώς κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι είναι υπερδιπλάσιες οι στενές επαφές που έκαναν ορομετατροπή από αυτούς που νόσησαν.
Γιατί η επιδημία αυτή δεν έχει τη δυναμική της COVID-19 για το ΕΣY;
Η επιδημία αυτή, όπως αναφέρουν οι δύο επιστήμονες, δεν έχει τη δυναμική της COVID-19 για το ΕΣY γιατί:
- Ο ιός μεταδίδεται σχεδόν αποκλειστικά στη συμπτωματική φάση. Σε αυτήν τη φάση παράγει εξανθήματα που είναι ορατά και ενοχλητικά για τον ασθενή.
- Η μετάδοση γίνεται κυρίως με στενή επαφή, ενώ μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για αερογενή μετάδοση. Η μετάδοση είναι λοιπόν πολύ πιο δύσκολη σε σχέση με την COVID-19.
- Υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια με υψηλή αποτελεσματικότητα.
- Η θνητότητα και η νοσηρότητα φαίνεται ότι είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
- Η περίθαλψη των ασθενών σπανίως θα δημιουργήσει ανάγκη για οξυγόνο και δεν προβλέπεται σημαντική πίεση στο σύστημα υγείας.
Πηγές: Δέσποινα Καραγιαννοπούλου – iatronet.gr, HealthDaily