Αλκοόλ και διαβήτης

Ποια είναι η σχέση του αλκοόλ με τον διαβήτη και τι πρέπει να προσέχουμε;

Το αλκοόλ των ποτών που χημικά ονομάζεται «αιθυλική αλκοόλη ή αιθανόλη», είναι ένα προϊόν που προκύπτει από τη ζύμωση των ζαχάρων (σταφύλια, δαμάσκηνα, άλλα φρούτα, δημητριακά, ανάλογα το ποτό που επιθυμούμε). Όταν πίνουμε ένα αλκοολούχο ποτό, επειδή η αιθανόλη είναι τοξική ουσία, ο οργανισμός μας προκειμένου να την εξουδετερώσει, τη μεταβολίζει στο συκώτι (ας πούμε άτυπα ότι τη «λιώνει»).

Αυτό βέβαια έχει τις δικές του επιπτώσεις για το συκώτι μας (αλλά και τον υπόλοιπο οργανισμό μας) και αν η κατανάλωση αλκοόλ είναι μικρή-παροδική και δεν έχουμε άλλες νοσηρές καταστάσεις υγείας, τότε δεν έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα. Αν όμως η κατανάλωση είναι μεγάλη ή συχνή, τότε μπορεί να προκληθούν τεράστιες ζημιές που δεν έχουν γιατρειά (κίρρωση, παγκρεατίτιδα, νευροψυχιατρικές παθολογικές καταστάσεις, μέχρι και οξύς αιφνίδιος θάνατος – θυμηθείτε πρόσφατα το 14χρονο κορίτσι σε ένα πάρτι στα Χανιά).

Πόσο αλκοόλ αντέχει ο οργανισμός μας

Η επιτρεπόμενη ποσότητα αλκοόλ που δε μας βλάπτει και την ονομάζουμε 1 μερίδα αλκοόλ, είναι η ποσότητα μικρότερη των 15gr και μπορεί να είναι:

• 300-330ml μπύρα (ένα μεγάλο ποτήρι νερού)
• 100-150ml κρασί (δυο κρασοπότηρα)
• 40-45ml απόσταγμα-τσίπουρο, ουίσκι κλπ (ένα σφηνάκι)

Σε αυτήν την ποσότητα επιτρέπεται να πίνουν μέχρι 2 μερίδες αλκοόλ οι άνδρες και μόνο 1 μερίδα η γυναίκες.

Καλές και κακές ιδιότητες του αλκοόλ

Το αλκοόλ έχει παράλληλα και καλές αλλά και κακές ιδιότητες ανάλογα με την ποσότητα και τη συχνότητα την οποία πίνουμε.

Έτσι το αλκοόλ ανεξάρτητα από τι ποτό προέρχεται, στην ποσότητα των 5-15gr έχει κάποιες ευεργετικές ιδιότητες όπως για παράδειγμα ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, αυξάνει την ευαισθησία του οργανισμού στην ινσουλίνη (το αντίθετο της ινσουλινοαντίστασης) και με αυτόν τον τρόπο μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη, μειώνει την Αρτηριακή Πίεση και επιδρά στον μεταβολισμό των λιπιδίων, αυξάνει την καλή χοληστερίνη (HDL) με αποτέλεσμα τον μειωμένο κίνδυνο για ΚΑ νοσήματα (έμφραγμα, εγκεφαλικό)

Όταν όμως ξεπερνάμε αυτές τις μικρές, ευεργετικές δόσεις τότε εμφανίζονται οι κακές και βλαβερές ιδιότητες, όπως είναι:

• Η αύξηση του σωματικού βάρους και η παχυσαρκία. Το αλκοόλ περιέχει πολλές «κενές» θερμίδες, όπως τις ονομάζουμε, μια και στερούνται διατροφικής αξίας. Υπενθυμίζω ότι 1gr αλκοόλ = 7 θερμίδες, επομένως 1 μπύρα 100-140 θερμίδες, 1-2 κρασοπότηρα κρασί 80-120 θερμίδες, 1 ποτηράκι τσίπουρο 100-120 θερμίδες, 1 βότκα 100-140 θερμίδες, 1 ουίσκι 110-130 θερμίδες. Αυτές οι θερμίδες είναι στο επιτρεπόμενο όριο. Φανταστείτε λοιπόν κάποιον που θα πιει 3-4 μπύρες, προσέλαβε αμέσως κοντά στις 400 θερμίδες δηλαδή όσο περίπου ένα γεύμα! Υπολογίστε πόσο πίνετε και θα εκπλαγείτε από τις θερμίδες που προσλαμβάνετε. Επίσης το αλκοόλ μας παχαίνει επειδή μειώνει τη δράση της λεπτίνης, μιας ορμόνης που εκκρίνεται από τον λιπώδη ιστό και καταστέλλει την όρεξη.
• Η αύξηση της Αρτηριακής Πίεσης και της συστολικής και της διαστολικής με αύξηση του κινδύνου ΚΑ νοσημάτων (εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων)
• Η αύξηση τριγλυκεριδίων
• Η οξεία παγκρεατίτιδα
• Ο χρόνιος αλκοολισμός με νευροψυχιατρικές διαταραχές
• Οι αλλοιώσεις του DNA λόγω του αυξημένου οξειδωτικού στρες με αποτέλεσμα καταστροφή των κυττάρων και πρόωρο θάνατο
• Η μυϊκή εκφύλιση με ατροφία των μυών
• Η αφυδάτωση με ότι αυτό συνεπάγεται για όλα τα συστήματα του οργανισμού μας, από το δέρμα μέχρι τα νεφρά
• Η αύξηση του κινδύνου του καρκίνου (κυρίως ήπαρ, πάγκρεας, οισοφάγος, παχύ έντερο, στοματοφάρυγγας και μαστός).
• Οι επιπτώσεις στη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη

Αλκοόλ και σακχαρώδης διαβήτης

Το αλκοόλ μπορεί να έχει και υπο- και υπερ-γλυκαιμική επίδραση. Αυτό εξαρτάται από:

• την ποσότητα που θα καταναλώσουμε
• την πρόσληψη του αλκοόλ μαζί με την τροφή ή αν θα το πιούμε σκέτο
• τη χρόνια ή περιστασιακή χρήση
• τη λήψη ινσουλίνης ή άλλων ινσουλινο-εκκριτικών ουσιών

Το αλκοόλ όπως είδαμε, μετά την κατανάλωσή του απορροφάται γρήγορα και ο οργανισμός μας προσπαθώντας να το μεταβολίσει στο συκώτι, χάνει τη δυνατότητα της ηπατικής γλυκονεογέννεσης. Τι σημαίνει όμως αυτό για έναν πάσχοντα από διαβήτη; Πίνοντας αλκοόλ χάνει την ιδιότητα να διορθώνει το ήπαρ την πτώση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα (παράγοντας γλυκόζη) και έτσι να προκαλείται υπογλυκαιμία. Αυτή είναι ιδιαίτερα πιο έντονη και επικίνδυνη σε όσους κάνουν θεραπεία με ινσουλίνη ή λαμβάνουν φάρμακα ινσουλινοεκκριτικά και μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε μικρή ή μέτρια χρήση αλκοόλ. Μαζί με λήψη τροφής ή έστω κάποιου σνακ μέχρι την ώρα του φαγητού, αυτός ο κίνδυνος ελαττώνεται, ενώ χωρίς φαγητό ο πάσχοντας από διαβήτη μπορεί να παρουσιάσει πολύ εύκολα και απότομα/ γρήγορα υπογλυκαιμική κρίση. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζει ένα άτομο με διαβήτη ότι υπογλυκαιμία μπορεί να παρουσιαστεί ακόμα και 24 ώρες μετά την κατανάλωση αλκοόλ. Γι’ αυτό θα πρέπει πριν κοιμηθεί να ελέγξει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα του και αν είναι κοντά στο 100 να φάει κάτι ελαφρύ ώστε να αποφευχθεί μια βραδινή υπογλυκαιμία!

Για τους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η συχνή χρήση αλκοόλ μειώνει τη δυνατότητα κατανόησης των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας!

Τέλος θα πρέπει να ξέρει ο ο πάσχοντας από διαβήτη ότι η μπύρα, τα σακχαρούχα αλκοολούχα ποτά και η αύξηση της όρεξης που προκαλείται από το αλκοόλ (και η αύξηση του βάρους), σταδιακά αυξάνουν και απορυθμίζουν τα επίπεδα γλυκόζης οδηγώντας συχνά σε υπεργλυκαιμία.

Ας πιούμε λοιπόν με σύνεση όλοι μας είτε έχουμε είτε όχι διαβήτη ακολουθώντας το σοφό: «παν μέτρον άριστον». Λίγο αλκοόλ μας φτιάχνει τη διάθεση και έχει καλές ιδιότητες. Ας μείνουμε λοιπόν εκεί και ας θυμηθούμε ότι απαγορεύεται το αλκοόλ στα παιδιά, στην εγκυμοσύνη και όταν οδηγούμε.