Λιπώδες ήπαρ: Τι αντανακλά και πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η μεταβολική διαταραχή – Διατροφικές οδηγίες

Είναι μια πολύ γνωστή εικόνα μετά από κάποιον εργαστηριακό έλεγχο ενός ασθενούς μας, να παίρνουμε στο υπερηχογράφημα ήπατος τη διάγνωση «υποηχογενές ήπαρ-εικόνα ως επί λιπώδους διηθήσεως». Και καμιά φορά τσιμπάνε και λίγο οι εξετάσεις των τρανσαμινασών αλλά κυρίως του γGT. Και ελαφρά τη καρδία έφευγε συνήθως ο ασθενής μας, καθησυχασμένος και εκείνος (και ο γιατρός του), με τα λόγια «δεν είναι τίποτα, μόνο λίγο λίπος έχει πιάσει το συκώτι σου. Μπορεί να φταίνε τα κιλάκια σου και λίγο κι αυτή η χοληστερίνη που είναι ψιλοτσιμπημένη» και «πίνεις και λίγο αλκοόλ …., πρόσεχε»!

Τελευταία όμως, όλο και πιο μεγάλη γίνεται η γνώση μας σχετικά με την εναπόθεση λίπους στο συκώτι και τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η λιπώδης διήθηση του ήπατος δεν είναι μια και τόσο αθώα εικόνα και ένα 15-50% μέσω εμπλοκής μηχανισμών φλεγμονής θα μετατρέψουν την εικόνα του συκωτιού από απλή λιπώδη διήθηση σε ΜΑΛΝΗ (Μη Αλκοολική Λιπώδη Νόσο του Ήπατος – στα αγγλικά NAFLD=NonAlcoholic Fatty Liver Disease) και στη συνέχεια σε ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙΔΑ (NASH=NonAlcoholic Steatohepatitis), με κατάληξη ΚΙΡΡΩΣΗ ΗΠΑΤΟΣ και ίσως και ΗΠΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ. Αλλά κι αν ακόμα δεν ακολουθηθεί αυτή η παθολογική πορεία, η λιπώδης διήθηση αποτελεί πια μια από τις παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου.

Υπενθυμίζω τις μεταβολικές παθολογικές καταστάσεις που απαρτίζουν αυτήν τη νοσογόνο διαταραχή:

1. σπλαχνική-κοιλιακή παχυσαρκία (περίμετρος μέσης στον άνδρα > 94cm και στις γυναίκες > 80cm. Κάποιοι αναφέρουν ότι τα όρια είναι λίγο μεγαλύτερα, 102 και 89, αλλά μικρή σημασία έχει
2. σάκχαρο > 100-123 ή ήδη Σακχαρώδης Διαβήτης
3. υπέρταση > 130/85mmHg
4. τριγλυκερίδια > 150 mg/dl
5. HDL< 40 για άνδρες και < 50 για τις γυναίκες
6. εδώ πια πολλοί τοποθετούν και την NAFLD

Στο σύνδρομο συχνά συνυπάρχουν κι άλλες μεταβολικές διαταραχές όπως αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, αυτοάνοσα νοσήματα ή ακόμα και ήδη εγκατεστημένα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Η ύπαρξη του μεταβολικού συνδρόμου, της λιπώδους διηθήσεως και των υπολοίπων μεταβολικών διαταραχών σχετίζονται άμεσα με την κοιλιακή παχυσαρκία που είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία αντίστασης στην ινσουλίνη και την αντιδραστική υπερινσουλιναιμία.

Μέσω αυτών των παθολογικών μηχανισμών, το λίπος που διηθεί τα σπλαχνικά όργανα προκαλεί βλάβες με αποτέλεσμα τα καρδιαγγειακά, νεφρικά και ηπατικά προβλήματα, μετατρέποντας πια το μεταβολικό σύνδρομο σε:

• Καρδιομεταβολικό
• ΚαρδιοΝεφρομεταβολικό
• και εσχάτως ΚαρδιοΝεφροΗπατομεταβολική ΝΟΣΟ (CKL Syndrom : C=cardio, K=kidney, L=liver)

Τι κάνει σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός;

Ο έλεγχος από την πλευρά του γιατρού θα πρέπει να ψάχνει αυτό το λίπος και τις επιπλοκές των οργάνων στόχων:

• Καρδιά: Triplex ή/και MRI
• Νεφροί: Λεύκωμα ούρων 24ώρου και GFR νεφρών
• Ήπαρ: U/S, Ελαστογραφία και Έλεγχος FIB-4 score Θ

Ποιοι είναι η θεραπευτικοί μας στόχοι;

Οι θεραπευτικοί μας στόχοι σε αυτήν την περίπτωση επικεντρώνονται στα παρακάτω:

1. Απώλεια Βάρους: ακόμα και ένα 10% του βάρους μπορεί να οδηγήσει σε υποστροφή πολλών παραγόντων (πχ NASH) με πολλαπλούς μηχανισμούς
2. Άσκηση: οδηγεί σε αύξηση της ευαισθησίας της ινσουλίνης και καλό είναι να έχουμε ένα πρόγραμμα 30 min καθημερινής άσκησης με εναλλαγές αερόβιας (που αυξάνει την αντοχή) αλλά και με αναερόβια διαλείμματα (που αυξάνουν την μυϊκή μάζα)
3. Φάρμακα: οι δύο νεότερες κατηγορίες GLP-1 αγωνιστές και SGLT2 αναστολείς, προσφέρουν τεράστιο όφελος
4. Σωστή υγιεινή διατροφή: η Μεσογειακή Διατροφή (αλλά και η DASH = μια παραλλαγή της μεσογειακής) θεωρείται η ιδανική διατροφή για την αντιμετώπιση της λιπώδους νόσου, τόσο του ήπατος αλλά γενικά και των άλλων οργάνων και του μεταβολικού συνδρόμου.

Διατροφικές συμβουλές

Η υιοθέτηση μίας σωστής υγιεινής διατροφής είναι κομβικής σημασίας στην συγκεκριμένη περίπτωση. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει:

1. να ελαττώσουμε τα κορεσμένα λίπη και τα trans λιπαρά που περιέχονται στα fast food ή και στα αλμυρά σνακ (κακός συνδυασμός με άφθονο αλάτι), αλλά και στο κόκκινο κρέας (μόνο μια φορά στις 10 ημέρες, από επιλεγμένα κομμάτια κρέατος),
2. να αυξήσουμε τα ακόρεστα μονοακόρεστα (ελαιόλαδο, αβοκάντο), αλλά και πολυακόρεστα και πλούσια σε Ω3 λιπαρά και αντιοξειδωτικές ουσίες (λιπαρά ψάρια, όπως μπακαλιάρος, σαρδέλα, σκουμπρί κλπ),
3. να ελαττώσουμε στο ελάχιστο τα γλυκά και την άσπρη ζάχαρη που προάγουν την παχυσαρκία και την εναπόθεση λίπους στα όργανα και την κοιλακή περιοχή, με αποτέλεσμα την αύξηση των τριγλυκεριδίων, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων,
4. να ελαττώσουμε τα άσπρα άλευρα και τα προϊόντα από λευκό αλεύρι (άσπρο ψωμί, πίτσες, σφολιάτες κλπ) που οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων γλυκόζης, σε παχυσαρκία και λιπώδη νόσο του ήπατος,
5. να αυξήσουμε την πρόσληψη των φυτικών ινών με φρούτα (αγουρωπά) και λαχανικά (πχ σπανάκι, μπρόκολο κλπ) ή και με σύνθετους υδατάνθρακες όπως και όσπρια και ζυμαρικά ή άλλα προϊόντα ολικής άλεσης,
6. να περιορίσουμε το αλκοόλ σε μία μερίδα για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες (και όχι σε καθημερινή βάση),
7. να διακόψουμε τα προϊόντα τύπου cola ακόμα και τα λεγόμενα light γιατί στην πορεία αποδείχτηκε ότι λειτουργούν ως ορμονικοί διαταράκτες-διεγέρτες (ασχέτως θερμίδων) και προάγουν την παχυσαρκία, την εναπόθεση λίπους και την οστεοπόρωση
8. και βέβαια μαζί με όλα αυτά να προχωρήσουμε σε άμεση διακοπή του καπνίσματος.

Το έργο μας είναι επίπονο και δύσκολο. Εκτός από όλους αυτούς τους λεγόμενους επιγενετικούς μηχανισμούς με τους οποίους μας επηρεάζει το περιβάλλον, ο καθένας από εμάς κουβαλάει και το δικό του γενετικό προφίλ που σίγουρα παίζει έναν κυρίαρχο ρολό ο οποίος όμως αν προσπαθήσουμε, επιδέχεται βελτιώσεις για μια πιο υγιεινή ζωή.