Η ύπαρξη Διαβήτη συνοδεύεται συχνά από ορισμένα συμπτώματα. Τα πιο κοινά από αυτά είναι: αυξημένη πείνα, εύκολη κόπωση, συχνοουρία, έντονο αίσθημα δίψας, θολή όραση και ξηροστομία. Στον Διαβήτη τύπου 1 είναι επίσης πιθανή μια απότομη απώλεια βάρους, κάτι που δεν εμφανίζεται στον Διαβήτη τύπου 2, καθώς σε σπανιότερες αλλά επείγουσες καταστάσεις, πόνος στην κοιλιά, εμετοί και σύγχυση. Επίσης, συμπτώματα που μπορούν να εμφανιστούν (ιδιαίτερα στον Διαβήτη τύπου 2) είναι λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων, καθώς και μούδιασμα ή πόνος στα πόδια, ιδίως στα πέλματα και στα δάχτυλα.
Από τα παραπάνω είναι εμφανές πως ο Διαβήτης συνοδεύεται συχνά από συμπτώματα, όμως αυτά δεν είναι τόσο ειδικά, ούτε απαραίτητα τόσο έντονα που να οδηγούν αυτόματα τη σκέψη μας στον Διαβήτη. Με άλλα λόγια, είναι πολύ πιθανό κάποιος να έχει Διαβήτη και να μην το ξέρει, είτε επειδή δεν το υποπτεύτηκε από τα συμπτώματα, είτε επειδή δεν αισθάνθηκε συμπτώματα. Οπότε, είναι πολύ σημαντικό να γίνονται προληπτικές εξετάσεις αίματος με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και έγκαιρη αντιμετώπιση.
Με μία πρόταση: η αντιμετώπιση του Διαβήτη στοχεύει στην αποφυγή ή καθυστέρηση της εμφάνισης επιπλοκών. Το βασικό πρόβλημα που επιφέρει ο Διαβήτης είναι βλάβες σε όργανα κρίσιμα για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Οι συνήθεις «επιθέσεις» του Διαβήτη γίνονται στα νεφρά, στην καρδιά, στα αγγεία γενικότερα (αυξάνοντας την πιθανότητα εμφράγματος ή εγκεφαλικού), στα μάτια ή ακόμα και στα νεύρα.
Μακροπρόθεσμα ο Διαβήτης αυξάνει τη θνησιμότητα και δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες εμφάνισης νοσημάτων όπως η χρόνια νεφρική νόσος ή η καρδιακή ανεπάρκεια. Πιο άμεσα, ο Διαβήτης μπορεί να προκαλέσει κάποια συμπτώματα που είναι δυνητικά επικίνδυνα. Το σημαντικότερο από αυτά είναι η υπογλυκαιμία, για την οποία είναι απαραίτητη η πλήρης ενημέρωση των πασχόντων από Διαβήτη, ώστε να αντιμετωπίζεται σωστά και έγκαιρα όταν εμφανίζεται.
Πριν ακόμα από το στάδιο της αντιμετώπισης του Διαβήτη τύπου 2, είναι σημαντικό να τονίσουμε την αξία της πρόληψης. Μια από τις βασικότερες αιτίες ανάπτυξης Διαβήτη τύπου 2, ιδιαίτερα σε εφηβική ηλικία, είναι η παχυσαρκία. Εφόσον αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η παχυσαρκία, έχει γίνει ένα σημαντικό βήμα στην αποφυγή των αυξημένων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Δύο είναι οι παρεμβάσεις που μπορούν να βοηθήσουν: η αλλαγή διατροφής και η ένταξη της σωματικής άσκησης στην καθημερινότητα.
Η ισορροπημένη διατροφή είναι υψίστης σημασίας, ώστε ο οργανισμός μας να μην καταπονείται υπέρμετρα στην προσπάθειά του να διατηρήσει τα σωστά όρια γλυκόζης στο αίμα. Σε έναν υγιή άνθρωπο, η διατροφή χρειάζεται να περιλαμβάνει όλα τα βασικά είδη: πρωτεΐνες, λίπη και υδατάνθρακες, στη σωστή ποσότητα και αναλογία (ειδική διατροφή μπορεί να απαιτείται σε άτομα π.χ. με αλλεργίες ή συγκεκριμένα νοσήματα). Αντίστοιχα, η καθημερινή ελαφριά γυμναστική έχει αποδειχθεί πολύ σημαντική στην εν γένει καλή φυσική κατάσταση, αλλά και ειδικότερα στην αντιμετώπιση του Διαβήτη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σε όλες τις κατευθυντήριες οδηγίες (ελληνικές και διεθνείς) ως πρώτο βήμα αντιμετώπισης του Διαβήτη είναι η ένταξη σωματικής άσκησης και οδηγίες σωστής διατροφής. Μόνο εφόσον αυτές οι παρεμβάσεις δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια ομάδα μεταβολικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από υπεργλυκαιμία που οφείλεται σε ελαττώματα στην έκκριση ινσουλίνης, τη δράση ινσουλίνης ή και στα δύο. Η χρόνια υπεργλυκαιμία του Διαβήτη σχετίζεται με μακροχρόνια βλάβη, δυσλειτουργία και ανεπάρκεια διαφόρων οργάνων, ιδίως των ματιών, των νεφρών, των νεύρων, της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων.[1]
Η ασθένεια και οι λοιμώξεις, καθώς και άλλες μορφές στρες, μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα γλυκόζης (σάκχαρο) στο αίμα. Ως μέρος του αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού για την καταπολέμηση ασθενειών και λοιμώξεων, περισσότερη γλυκόζη απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και αν το άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη δεν τρώει ή τρώει λιγότερο από το συνηθισμένο.[2]
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί, επειδή προκαλείται λόγω προβλήματος με το ανοσοποιητικό σύστημα. Ορισμένες αιτίες του Διαβήτη τύπου 2, όπως τα γονίδια ή η ηλικία, δε βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας. Ωστόσο, πολλοί άλλοι παράγοντες κινδύνου για Διαβήτη είναι ελεγχόμενοι. Οι περισσότερες στρατηγικές πρόληψης του Διαβήτη περιλαμβάνουν απλές προσαρμογές στη διατροφή και τη φυσική μας κατάσταση.[3]
Αφού φάμε, οι υδατάνθρακες διασπώνται σε γλυκόζη, έναν μονοσακχαρίτη που είναι η κύρια πηγή ενέργειας του σώματος. Στη συνέχεια, η γλυκόζη εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος. Το πάγκρεας αποκρίνεται παράγοντας ινσουλίνη, η οποία επιτρέπει στη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα του σώματος για να παρέχει ενέργεια.[4]
Η κύρια έκφραση της διαταραχής του μεταβολισμού στον Σακχαρώδη Διαβήτη είναι η αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.[5]
Με τον καιρό, ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο σώμα. Μπορεί να επηρεάσει τα μάτια, την καρδιά, τα νεύρα και τα νεφρά. Το άτομο που πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 πρέπει να επισκεφτεί έναν οφθαλμίατρο για να βεβαιωθεί ότι τα μάτια του είναι υγιή. Ένα παιδί με διαβήτη τύπου 1 πιθανότατα δε θα χρειαστεί έλεγχο μέχρι την εφηβεία.[6]
Ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη στην Ελλάδα[7], σύμφωνα με τα στοιχεία της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ), ανέρχεται στους 973.806.[8]
Οι αντλίες είναι μικρές ηλεκτρονικές συσκευές που παρέχουν ινσουλίνη για τον έλεγχο της αύξησης του σακχάρου στο αίμα. Ο τρόπος λειτουργίας της παρομοιάζει στην κανονική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού σε ό,τι αφορά την απελευθέρωση ινσουλίνης από το σώμα. Η αντλία παρέχει δόσεις μέσω ενός μικρού πλαστικού σωλήνα που ονομάζεται καθετήρας, τον οποίο εισάγει ο χρήστης στο σώμα του. Ο χρήστης θα πρέπει να παρακολουθεί συχνά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα (γλυκόζη) και να χορηγεί την απαιτούμενη εξατομικευμένη δόση ινσουλίνης για κάθε γεύμα ή σνακ που καταναλώνει. Ορισμένες νεότερες αντλίες μπορούν να λειτουργήσουν με συσκευές που παρακολουθούν συνεχώς τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ενημερώνοντας τον χρήστη για τις αυξομειώσεις των τιμών γλυκόζης στο αίμα.[9]
Το σώμα μας καίει λίπος για ενέργεια όταν δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη για να το βοηθήσει να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη ως καύσιμο. Αυτή η διαδικασία (καύση του λίπους) δημιουργεί στο αίμα χημικές ενώσεις που ονομάζονται κετόνες, οι οποίες αποβάλλονται από τα ούρα. Αυτή είναι μία επικίνδυνη διαδικασία για το ανθρώπινο σώμα και ειδικότερα για τους νεφρούς.
Ένα άτομο με Διαβήτη ελέγχει για κετόνες στις εξής περιπτώσεις: αν είναι άρρωστο, αν είναι γυναίκα και βρίσκεται σε κύηση ή εάν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα του είναι υψηλότερο από 250 mg/dL. Εφόσον το άτομο με Διαβήτη εντοπίσει κετόνες, πρέπει να επικοινωνήσει και να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό του.[10]
Όλα τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη που λαμβάνουν θεραπεία με ινσουλίνη ή και κάποια αντιδιαβητικά φάρμακα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για υπογλυκαιμία. [11]
Είναι κοινώς παραδεκτό ότι η υπεργλυκαιμία διευκολύνει την εμφάνιση λοιμώξεων, κυρίως αναπνευστικών και του ουροποιητικού. Εκτιμάται ότι το 1/3 των πασχόντων από Σακχαρώδη Διαβήτη που νοσηλεύονται λόγω λοίμωξης, έχουν πνευμονία. Επιπλέον, συχνά οι λοιμώξεις αυτές εκδηλώνονται με άτυπη κλινική εικόνα, με αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση, συχνότερες επιπλοκές των λοιμώξεων και άρα αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας.
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Εθνικού Προγράμματος (ΕΠ) Εμβολιασμών Ενηλίκων και της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρίας, ο πάσχοντας από Σακχαρώδη Διαβήτη θα πρέπει να εμβολιάζεται έναντι του πνευμονιόκοκκου, καθώς και ετησίως έναντι της γρίπης. Επιπλέον, συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι της ηπατίτιδας Β, του τετάνου – διφθερίτιδας – κοκκύτη – ιλαράς – ερυθράς – παρωτίτιδας, ανεμοβλογιάς και έρπητα ζωστήρα.
Στις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τη διενέργεια των εμβολιασμών στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, συστήνεται η απρόσκοπτη συνέχισή τους και μάλιστα ο ΠΟΥ υπογραμμίζει την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στα εμβόλια για τον πνευμονιόκοκκο και την εποχική γρίπη στις ευπαθείς ομάδες, όπως είναι οι πάσχοντες από Σακχαρώδη Διαβήτη.
[1] The Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus*Diabetes Care. 2000;23(1s)
[7] Γίνεται αναφορά στον μοναδικό αριθμό πασχόντων που έχουν ενταχθεί σε τουλάχιστον ένα θεραπευτικό πρωτόκολλο Σακχαρώδη Διαβήτη
[11] Seaquist ER et al. J Clin Endocrinol Metab. 2013;98(5):1845-1859. doi:10.1210/jc.2012-4127.
