Η άσκηση προσφέρει ευεξία, υγεία, μακροβιότητα, καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου, καλή διάθεση, παραγωγικότητα, κοινωνικοποίηση, αυτοπεποίθηση.
Ο όρος της Άσκησης αναφέρεται σε κάθε σκόπιμη κίνηση του σώματος και φυσική δραστηριότητα ενός ατόμου, που διενεργείται με τη συμμετοχή μεγάλων ή μικρών μυϊκών ομάδων, με θετικό επακόλουθο την κατανάλωση ενέργειας και τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των οργανικών συστημάτων. Σκοπός, λοιπόν, της άσκησης είναι η βελτίωση της φυσικής κατάστασης ενός ατόμου, η οποία και επιτυγχάνεται μέσω της επανάληψης και τροποποίησης των κινήσεων.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, άσκηση μεσαίας έντασης, διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτών για πέντε ημέρες την εβδομάδα ή εντονότερη σωματική άσκηση, τουλάχιστον 20 λεπτών για τρεις ημέρες την εβδομάδα, θα πρέπει να αποτελεί στόχο για τους υγιείς ενήλικες 18 έως 65 ετών.
Η άσκηση αποτελείται από την αερόβια και την αναερόβια άσκηση.
Η αερόβια άσκηση χαρακτηρίζεται από την καύση οξυγόνου για την εκτέλεση των κινήσεων και από την κατανάλωση υδατανθράκων και λίπους για την παραγωγή ενέργειας. Η εφαρμογή της έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μέγιστης πρόσληψης του οξυγόνου και της αναπνευστικής ικανότητας, τη μείωση του λίπους και του γαλακτικού οξέως στο αίμα, την αύξηση του όγκου παλμού και της συγκέντρωσης της αιμοσφαιρίνης και τέλος τη μείωση της καρδιακής συχνότητας στην ίδια υπομέγιστη προσπάθεια.
Η αναερόβια άσκηση, η οποία δεν απαιτεί καύση οξυγόνου για την εκτέλεση των κινήσεων και για την παραγωγή ενέργειας, χρησιμοποιεί κυρίως υδατάνθρακες. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής της είναι η ενεργοποίηση του καρδιαγγειακού συστήματος, η βελτίωση της δύναμης και η ανάπτυξη της μυϊκής μάζας.
Ένα σημαντικό κομμάτι της άσκησης αποτελείται από την προθέρμανση, τις διατάσεις και την αποθεραπεία.
Η προθέρμανση αυξάνει την παραγωγή ενέργειας και τη θερμοκρασία των μυών, καθιστώντας τους έτοιμους να δράσουν και ισχυρούς έναντι κάποιου τραυματισμού. Το ίδιο συμβαίνει και με τις αρθρώσεις, των οποίων το εύρος κίνησης αυξάνεται ενώ ο καρδιακός μυς οξυγονώνεται και αιματώνεται καλύτερα.
Οι διατάσεις είναι ένα σύνολο ασκήσεων που συμμετέχουν στη διαδικασία της προθέρμανσης, με κύρια δράση την προετοιμασία των μυών, των τενόντων και των αρθρώσεων. Χωρίζονται σε ενεργητικές, όπου ένα άτομο τις εκτελεί μόνο του και σε παθητικές κατά τις οποίες η εφαρμογή τους γίνεται από άλλο άτομο.
Η αποθεραπεία είναι μια διαδικασία επαναφοράς του ασκούμενου από την ένταση μιας άσκησης σε κατάσταση ηρεμίας. Αυτό επιτυγχάνεται με την πιθανή εφαρμογή ενός πολύ χαλαρού τρεξίματος αλλά κυρίως μέσω των διατάσεων. Στην αποθεραπεία, οι διατάσεις συμβάλουν στη χαλάρωση των μυών και στην απομάκρυνση μεταβολικών προϊόντων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι ως υγεία δεν ορίζεται μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας, αλλά η κατάσταση πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας.
Παράγοντες γενετικοί και κληρονομικοί καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την υγεία ενός ατόμου. Υπάρχουν, όμως, κάποιοι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία και κατ’ επέκταση την ποιότητα ζωής. Αυτοί αποτελούν τις ονομαζόμενες «κακές συνήθειες» για ένα άτομο και είναι η κακή διατροφή, η απουσία άσκησης, το υπερβολικό και χρόνιο άγχος (stress) και το ασθενές ανοσοποιητικό ως αποτέλεσμα των προηγούμενων.
Σε αντίθεση με τους γενετικούς ή τους κληρονομικούς παράγοντες, οι τελευταίοι δύνανται να τροποποιηθούν προς το καλύτερο με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και ευεξίας ενός ατόμου. Όσο όμως κάτι δεν αλλάζει προς το καλύτερο, οι επιδράσεις των παραγόντων αυτών εγκαθιδρύονται και μακροπρόθεσμα μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνιες παθήσεις όπως είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης.
Το Διεθνές Ινστιτούτο Ευεξίας θεωρεί την ευεξία ως μια διαδικασία επίγνωσης με σκοπό τη δυνατότητα συνειδητών επιλογών προς μια πιο επιτυχημένη ζωή.
Με βάση όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως η υγεία και η ευεξία ενός ατόμου μπορεί να βελτιωθεί μέχρι ένα σημείο, εφόσον οι εν λόγω «κακές συνήθειες» αλλάξουν, αφού πρώτα αλλάξει και ο τρόπος σκέψης του ίδιου του ατόμου.
Η άσκηση έχει μεγάλο μερίδιο στην υγεία και ευεξία ενός ατόμου, τόσο στο πλαίσιο της πρόληψης όταν αυτό είναι υγιές, όσο και στο κομμάτι της θεραπείας όταν αυτό νοσεί. Μέσω της άσκησης δίνεται η δυνατότητα σε ένα άτομο να βελτιώσει την αυτοπεποίθησή του, καθώς αντιλαμβάνεται τις δυνατότητες που έχει, να διαχειριστεί το άγχος (stress) και τον ελεύθερό του χρόνο, αξιοποιώντας τον δημιουργικά και μακριά από οτιδήποτε το αποκόπτει από τη χαρά της ζωής, και τέλος να είναι ανεξάρτητο ως προς την καθημερινή (φυσική) του δραστηριότητα με ισχυρές τις φυσικές του ικανότητες.
Με τον όρο Φυσική Δραστηριότητα εννοούμε όλες εκείνες τις κινητικές ενέργειες που περιλαμβάνει η καθημερινή ζωή ενός ατόμου. Δεν αναφέρεται μόνο στην άσκηση η οποία και συμπεριλαμβάνεται σε αυτή, αλλά και σε οποιαδήποτε επαναλαμβανόμενη κίνηση η οποία καταναλώνει ενέργεια και ενεργοποιεί το μυοσκελετικό σύστημα, όπως συμβαίνει στην εργασία ή σ’ έναν περίπατο.
Όσο αυξάνονται καθημερινά η κατανάλωση ενέργειας και η φυσική δραστηριότητα ενός ατόμου, τόσο ενισχύεται και η φυσική του κατάσταση, χωρίς, όμως, αυτό και μόνο να αρκεί και να γίνεται αυτοσκοπός για τη βελτίωσή της.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η φυσική δραστηριότητα σχετίζεται με τη βελτίωση της πνευματικής και ψυχικής υγείας τόσο των ατόμων με σχετικά προβλήματα, όσο και των υγιών ατόμων.
Ο όρος Φυσική Κατάσταση αναφέρεται στην καλή κατάσταση της υγείας και της ευεξίας ενός ατόμου, συμπεριλαμβανομένου και του καλού επιπέδου λειτουργίας των οργανικών συστημάτων, την ικανότητά του να εκτελεί καθημερινές ασκήσεις με ελεγχόμενο και επιδέξιο τρόπο, χωρίς να καταπονείται υπερβολικά, αλλά και να έχει αποθέματα ενέργειας για ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
Αυτό είναι φυσικό επακόλουθο της βιολογικής φθοράς, του περιορισμού της φυσικής δραστηριότητας και της απουσίας της άσκησης.
Συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού:
Αλέξανδρος Σιτσάνης
Γυμναστής
