Επιτυγχάνοντας έναν άθλο και κατ’ επέκταση ένα κατόρθωμα  γίνεται κατανοητό, ότι ο  αθλητισμός έχει ως σκοπό τη βελτίωση ενός ατόμου. Η συστηματική σωματική άσκηση με συγκεκριμένη μέθοδο αποτελεί κομμάτι του αθλητισμού και χαρακτηρίζει την προσπάθεια του κάθε αθλητή. Τα οφέλη του αθλητισμού είναι τα εξής:

1. Ενίσχυση του ανοσοποιητικού
2. Πρόληψη παχυσαρκίας 
3. Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων 
4. Καλύτερη ποιότητα ζωής
5. Καταπολέμηση του άγχους και της κατάθλιψης
6. Ενίσχυση της προσωπικότητας

Αν και αυτό θα ήταν το ιδανικό, δυστυχώς ο στόχος του πρωταθλητισμού σε συνδυασμό με την εμπορευματοποίησή του, καθιστούν την προσπάθεια αυτή και μόνο ανίκανη. Ο στόχος του πρωταθλητισμού είναι η νίκη και ό,τι αυτή περιλαμβάνει. Μεταξύ άλλων, δηλαδή την πρωτιά και τη δόξα, που αποτελούν και την επιβράβευση του αθλητή είτε για το ταλέντο του είτε για την προσπάθειά του, το εμπορικό κομμάτι του πρωταθλητισμού τον καθιστά μια επίπονη και πολλές φορές ανθυγιεινή κατάσταση. Έτσι για την επίτευξη του στόχου του πρωταθλητισμού, δηλαδή τη νίκη, συνήθως εφαρμόζονται και αθέμιτοι τρόποι και κατ’ επέκταση όλα τα οφέλη που περιλαμβάνει ο αθλητισμός, «θυσιάζονται» στον βωμό του βάθρου με υψηλά κόστη τόσο για τον εκάστοτε πρωταθλητή όσο και για τον ίδιο τον θεσμό του πρωταθλητισμού. 

Αθέμιτοι τρόποι που εφαρμόζονται στον αθλητισμό αποτελούν τα συμπληρώματα διατροφής, τα οποία συνήθως εμπεριέχουν εκτός από υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών και υδατανθράκων, τα οποία από μόνα τους μπορούν να διαταράξουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, και απαγορευμένες ουσίες (αναβολικά) οι οποίες μπορούν να επιφέρουν ανεπανόρθωτες για την υγεία βλάβες. Τα συμπληρώματα αυτά συχνά λαμβάνουν γνωστοποιήσεις και όχι έγκριση αντίστοιχη με αυτήν των φαρμάκων και ενώ δεν είναι απαραίτητα, λαμβάνονται από τους αθλούμενους ως βοηθητικά μέσα για την επίτευξη στόχων ή επιδόσεων.

«Το να νικάς τον εαυτό σου είναι η πρώτη και η καλύτερη νίκη απ’ όλες, το να ηττάσαι από τον εαυτό σου, αυτό είναι ότι το αισχρότερο και χειρότερο μπορεί να υπάρξει. Και αυτά έχουν νόημα, αν δεχθούμε ότι μέσα στον καθένα μας , υπάρχει ένας πόλεμος εναντίον του εαυτού μας.» (Πλάτων, Νόμοι 626 Ε 2-5)

Από την αρχαιότητα έως και σήμερα, η συγκεκριμένη ιδεολογία του Πλάτωνα αποτελεί θεμέλιο λίθο του αθλητισμού και εκφράζει τα εξής:

1. Αποδοχή της νίκης με μετριοπάθεια
2. Εφαρμογή θεμιτών τρόπων/μέσων
3. Εκτίμηση του αντιπάλου
4. Συμμετοχή επί ίσοις όροις με τον αντίπαλο 
5. Επικέντρωση μονάχα στις ατομικές ικανότητες και όχι στου αντιπάλου
6. Γνώση και εφαρμογή των κανονισμών
7. Αποχή από κάθε μορφής βία (σωματική ή λεκτική)
8. Επικράτηση της προσπάθειας, της τιμιότητας και της ειλικρίνειας

Ο στόχος του πρωταθλητισμού και το ζητούμενο του πρωταθλητή, όταν διέπεται από το «Ευ Αγωνίζεσθαι», τον συναγωνισμό και όχι τον ανταγωνισμό, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω από τον Πλάτωνα, είναι η πρώτη και η καλύτερη νίκη, αυτή του ίδιου μας του εαυτού. Άρα μήπως πρωταθλητής δεν είναι απαραίτητα και μόνο αυτός που βρίσκεται στο βάθρο αλλά και αυτός ο αθλητής που πραγματοποιεί καθημερινά άθλους (κατορθώματα) με στόχο την ατομική του βελτίωση;

Ένας αθλητής με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 δύναται να ασχοληθεί με τον πρωταθλητισμό τόσο σε ατομικό αγώνισμα όσο και σε ομαδικό, με προϋπόθεση την απουσία ισχυρών υπογλυκαιμικών επεισοδίων και τιμών γλυκόζης στο αίμα εντός των φυσιολογικών επιπέδων. Εξαρτώμενος από την ινσουλίνη όμως, όπως και ο απλός  ασκούμενος με Διαβήτη, πρέπει να εκπαιδεύεται στη δοσολογία χορήγησης ινσουλίνης, με βάση τις ατομικές του ανάγκες.

Στον πρωταθλητισμό ένας αθλητής με Διαβήτη τύπου 1, ο οποίος προπονείται καθημερινά πρέπει να είναι ανεξάρτητος στο κομμάτι ρύθμισης του μεταβολισμού του. Καθίσταται ανεξάρτητος όταν είναι σε θέση να γνωρίζει τις ατομικές του ανάγκες και να αναπροσαρμόζει την ποσότητα της ινσουλίνης και της πρόσληψης υδατανθράκων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προπόνησή του.

Στα πλαίσια των προπονητικών και αγωνιστικών απαιτήσεων του πρωταθλητισμού, σημαντικό κομμάτι αποτελεί η πλήρης κατανόηση του εκάστοτε αθλήματος από τον αθλητή σε συνδυασμό με την απαραίτητη ιατρική παρακολούθηση και υποστήριξή του. Οι ενεργειακές απαιτήσεις του κάθε αθλήματος, τόσο σε προπονητικό όσο και σε αγωνιστικό επίπεδο, διαφέρουν από άθλημα σε άθλημα. Για παράδειγμα, το άθλημα της τοξοβολίας το οποίο απαιτεί από έναν αθλητή συγκέντρωση και ηρεμία, δεν έχει το ίδιο ενεργειακό κόστος με έναν αμυντικό ποδοσφαιριστή, ο οποίος κατά τη διάρκεια του αθλήματος εκτελεί sprint και απότομους ελιγμούς. Γίνεται επομένως αντιληπτό πως οι δύο αυτοί αθλητές με Διαβήτη τύπου 1 παράλληλα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε αθλήματος πρέπει να προσαρμόσουν την ποσότητα των υδατανθράκων και την εξωγενώς χορηγούμενη ινσουλίνη με βάση τις εξατομικευμένες ανάγκες τους.

Ένα υπογλυκαιμικό επεισόδιο στην προπόνηση αποτελεί το βασικό πρόβλημα για έναν αθλητή με Διαβήτη τύπου 1 του οποίου η προπόνηση ή ο αγώνας δύναται να πραγματοποιηθεί βραδινές ώρες. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται η πρόσληψη υδατανθράκων και η ποσότητα της χορηγούμενης ινσουλίνης, πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό.

Η επίδοση του αθλητή με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 στον πρωταθλητισμό μπορεί να επηρεαστεί από τις ορμονικές μεταβολές στις οποίες εκτίθεται μέσα από την καθημερινή του προσπάθεια και τους τραυματισμούς που τυχόν προκύψουν.  Η γλυκόζη συνιστά για τα κύτταρα τη βασική πηγή ενέργειας και είναι η κύρια για τον εγκέφαλο. Έτσι οι μεταβολές των τιμών της γλυκόζης στο αίμα ενός αθλητή με Διαβήτη τύπου 1, μπορούν επηρεαστούν περαιτέρω και από την έκκριση ορμονών όπως η αδρεναλίνη ή η γλυκαγόνη. Επιπλέον τα υπογλυκαιμικά επεισόδια συμβάλουν στη μείωση της επίδοσης του αθλητή μέσω των συμπτωμάτων που αυτά επιφέρουν, όπως η μείωση της παρατηρητικότητας και της συγκέντρωσης, καθώς και  μέσω των νευρομυϊκών αντιδράσεων.

Με βάση τα παραπάνω γίνεται κατανοητή και αναγκαία η ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη που πρέπει να λαμβάνει ένας αθλητής με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1. Η εν λόγω υποστήριξη δεν έγκειται μόνο στο πλαίσιο στήριξης της προσπάθειας του αθλητή αλλά συνεχίζει και όταν αυτή πρέπει να διακοπεί, για να εξασφαλιστεί η δική του ασφάλεια με ανοιχτό το ενδεχόμενο αποχώρησης από τον πρωταθλητισμό. Η αποχώρηση από τον πρωταθλητισμό αποτελεί μια δύσκολη κατάσταση για τον επαγγελματία αθλητή. Στην περίπτωση αιφνίδιας διακοπής, όπως αυτή στην οποία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος ένας αθλητής με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, ίσως είναι από τις πλέον επίπονες καταστάσεις. Η υγεία έρχεται αντιμέτωπη με το ταλέντο και την πολυετή του προσπάθεια. Μέσα από τον αθλητισμό μπορεί κανείς να μάθει πολλά πράγματα για τη ζωή και ίσως να μάθει να ζει μέσα από αυτή. Στο μυαλό ενός επαγγελματία αθλητή, όπου έμαθε να ζει μέσα από τη δουλειά του και έκανε επάγγελμα αυτό που ίσως αγάπησε πιο πολύ, η ενδεχόμενη λόγω υγείας οριστική διακοπή του από τον πρωταθλητισμό αποτελεί αλλαγή τρόπου ζωής. Εκεί έγκειται και η ψυχολογική υποστήριξη που πρέπει να λάβει ένας αθλητής με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1.

Συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού:

Αλέξανδρος Σιτσάνης

Γυμναστής