Όπως είναι γνωστό στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, δεν παράγεται καθόλου ινσουλίνη από τον οργανισμό και αυτό έχει ως επακόλουθο η χορηγούμενη εξωγενώς ινσουλίνη να μην επαρκεί κάποιες φορές για την πρόσληψη της γλυκόζης από τα κύτταρα ή να καθίσταται περισσότερο ενεργή κατά την εφαρμογή μιας άσκησης.

Για τον λόγο αυτό, άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 στην επαφή τους με την άσκηση  είναι σημαντικό να εκπαιδεύονται στη δοσολογία χορήγησης ινσουλίνης, με βάση τις ατομικές τους ανάγκες.

Η άσκηση αποτελείται από την αερόβια και την αναερόβια άσκηση.

Η αερόβια άσκηση χαρακτηρίζεται από την καύση οξυγόνου για την εκτέλεση των κινήσεων και από την κατανάλωση υδατανθράκων και λίπους για την παραγωγή ενέργειας. Η εφαρμογή της έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μέγιστης πρόσληψης του οξυγόνου και της αναπνευστικής ικανότητας, τη μείωση του λίπους και του γαλακτικού οξέος στο αίμα, την αύξηση του όγκου παλμού και της συγκέντρωσης της αιμοσφαιρίνης και τέλος τη μείωση της καρδιακής συχνότητας στην ίδια υπομέγιστη προσπάθεια.

Η αναερόβια άσκηση, η οποία δεν απαιτεί καύση οξυγόνου για την εκτέλεση των κινήσεων και για την παραγωγή ενέργειας, χρησιμοποιεί κυρίως υδατάνθρακες. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής της είναι η ενεργοποίηση του καρδιαγγειακού συστήματος, η βελτίωση της δύναμης και η ανάπτυξη της μυϊκής μάζας.

Ένα σημαντικό κομμάτι της άσκησης αποτελείται από την προθέρμανση, τις διατάσεις και την αποθεραπεία.

Ο συνδυασμός αερόβιας και αναερόβιας άσκησης είναι ό,τι καλύτερο για ένα άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1. Ωστόσο, είναι καλό να γνωρίζουμε αρκετά καλά τον μηχανισμό με τον οποίο λειτουργούν αυτά τα είδη των ασκήσεων σε συνδυασμό με την ύπαρξη του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1.

Επομένως, τα μυϊκά κύτταρα αποκρίνονται στις ίδιες συγκεντρώσεις ινσουλίνης στο αίμα πιο έντονα απ’ ότι φυσιολογικά.

Στον Σακχαρώδη Διαβήτη, η είσοδος της γλυκόζης στα περισσότερα κύτταρα είναι μειωμένη λόγω της ανεπαρκούς δράσης της ινσουλίνης, της μειωμένης έκκρισης ινσουλίνης ή της παντελούς έλλειψής της, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, δεν παράγεται καθόλου ινσουλίνη από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα η χορηγούμενη εξωγενώς ινσουλίνη να μην επαρκεί κάποιες φορές για την πρόσληψη της γλυκόζης από τα κύτταρα.

Η αναερόβια ικανότητα ορίζεται ως η ικανή εκτέλεση ενός σύντομου σε διάρκεια, αλλά μέγιστου σε ένταση έργου, κάτω από συνθήκες έλλειψης οξυγόνου. 

Ο αναερόβιος μηχανισμός παραγωγής ενέργειας χωρίζεται σε: 

• αγαλακτικό 
• γαλακτικό 

Ο αναερόβιος αγαλακτικός μηχανισμός απελευθερώνει ενέργεια χωρίς να καταναλώνεται οξυγόνο και χωρίς να παράγεται γαλακτικό οξύ. 

Ο αναερόβιος γαλακτικός μηχανισμός απελευθερώνει ενέργεια κατά την αποδόμηση του γλυκογόνου, στην αναερόβια γλυκόλυση, όπου επίσης δεν καταναλώνεται οξυγόνο, παράγεται όμως γαλακτικό οξύ.

Όταν η ένταση της άσκησης είναι χαμηλότερη από το 50% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου, παράγεται μικρή ποσότητα γαλακτικού οξέος. Η παραγωγή γαλακτικού οξέος είναι χαμηλότερη όταν η άσκηση γίνεται:

• σε θερμό περιβάλλον
• σε χαμηλό υψόμετρο
• με προθέρμανση
• με διαλείμματα κατά τη διάρκεια της άσκησης

Η μειωμένη παραγωγή γαλακτικού οξέος όταν προηγείται προθέρμανση, οφείλεται στη βελτίωση της νευρομυϊκής συναρμογής, στην ταχύτερη προσαρμογή των μεταβολικών εργασιών στα μυϊκά κύτταρα και στην αύξηση της ροής του αίματος στους μύες που συμμετέχουν. 

Το γαλακτικό οξύ αρχίζει και συσσωρεύεται στο αίμα όταν η ένταση της άσκησης αντιστοιχεί στο 75% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου για γυμνασμένους και στο 50% για αγύμναστους. Η ένταση αυτή σηματοδοτεί την ενεργοποίηση του αναερόβιου γαλακτικού μηχανισμού και η τιμή του έχει οριστεί στα 70 mg/dL αίματος.

Γνωρίζοντας ότι η άσκηση αποτελείται από την αερόβια και την αναερόβια άσκηση, καθώς και την επωφελή επίδραση αυτών στον ανθρώπινο οργανισμό:

Ως επακόλουθο όφελος για ένα άτομο που ασκείται καθημερινά με αερόβιο μηχανισμό είναι η σημαντική μείωση της δόσης της ινσουλίνης, που χορηγείται εξωγενώς. Στον αναερόβιο μηχανισμό, σ’ ένα άτομο με Διαβήτη τύπου 1 οι ασκήσεις αντιστάσεων που θα εκτελέσει προκαλούν μικρότερη μείωση της γλυκόζης στο αίμα κατά τη διάρκειά τους.

Με βάση τα παραπάνω, ο συνδυασμός αερόβιας και αναερόβιας άσκησης κρίνεται ο ιδανικότερος. Τα οφέλη για τον ασκούμενο με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 από τον συνδυασμό τακτικής αερόβιας άσκησης, όπως το τρέξιμο, με τη μυϊκή ενδυνάμωση της αναερόβιας άσκησης, μεταξύ άλλων είναι η μείωση των τιμών γλυκόζης στο αίμα.

Η ένταση της εκάστοτε άσκησης πρέπει να ορίζεται από χαμηλή έως μέτρια, με συχνότητα 4 με 5 φορές την εβδομάδα και διάρκεια 30 με 40 λεπτά. 

Στην αερόβια άσκηση περιλαμβάνονται το περπάτημα, το τρέξιμο, το ποδήλατο, η κολύμβηση, ο διάδρομος, το στατικό ποδήλατο γυμναστηρίου κ.τ.λ. Αντίστοιχα στη αναερόβια άσκηση εντάσσονται τα βάρη, οι ασκήσεις με λάστιχα κ.τ.λ. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι ασκήσεις που περιλαμβάνουν κραδασμούς, όπως το τρέξιμο σε σκληρή επιφάνεια, καθώς και η μεγάλης έντασης άρση βαρών στην ενδυνάμωση, πρέπει να αποφεύγονται, όταν μάλιστα εφαρμόζονται χωρίς την επίβλεψη ειδικού.

Η μέτρηση της γλυκόζης στο αίμα πριν από την άσκηση καθίσταται αναγκαία, με ιδανικές τιμές για έναν ενήλικα 110 με 180 mg/dL, καθώς ο οργανισμός με αυτές τις τιμές γλυκόζης είναι σε θέση να κάνει καλύτερες καύσεις.

Κατά τη διάρκεια μιας αερόβιας άσκησης και με τιμή γλυκόζης πάνω από 250 mg/dL μπορεί να εκδηλωθεί υπεργλυκαιμικό επεισόδιο, καθώς ο οργανισμός ενώ ασκείται αερόβια, η παραγωγή ενέργειας που κυριαρχεί είναι όπως στην αναερόβια και κατ’ επέκταση παράγεται γαλακτικό οξύ. Η παραγωγή γαλακτικού οξέος κατά την αερόβια άσκηση έχει αρνητικά επακόλουθα, μεταξύ των οποίων είναι η περαιτέρω αύξηση της γλυκόζης με φυσικό επακόλουθο την μη ρύθμιση του Διαβήτη αλλά και τον αυξημένο κίνδυνο για μυϊκό τραυματισμό.

Όταν η δραστηριότητα μιας άσκησης ξεκινά με τιμή γλυκόζης κάτω από 110 mg/dL, υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης υπογλυκαιμίας έως και 45 λεπτά μετά την άσκηση.

Για να αποφευχθεί ένα υπογλυκαιμικό επεισόδιο συστήνεται η μείωση της 24ωρης ινσουλίνης, πάντα σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.

Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι μετά το πέρας της άσκησης η τιμή γλυκόζης στο αίμα είναι συνήθως πάνω από 210 mg/dL. Αυτό δεν πρέπει να επηρεάσει την τακτική που ακολουθεί ένα άτομο, ως προς τη λήψη ινσουλίνης και επομένως είναι καλό να περιμένει 1 έως 1:30 ώρα πριν παρέμβει για τη διόρθωση της γλυκόζης στο αίμα. Σε αυτό το χρονικό διάστημα η τιμή της γλυκόζης επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα καθώς το παραγόμενο γαλακτικό οξύ απορροφάται και έτσι μια διορθωτική ινσουλίνη θα χαρακτηριζόταν λανθασμένη αυξάνοντας τον κίνδυνο για πρόκληση υπογλυκαιμίας.

Σημείωση: Όλες οι παραπάνω τιμές αναπροσαρμόζονται για ανήλικα άτομα και πρέπει να ορίζονται από τον θεράποντα ιατρό.

Συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού:

Αλέξανδρος Σιτσάνης

Γυμναστής